اسناد تجاری

آیا می‌دانید انتقال اسناد تجاری به چه صورت است یا چه اسنادی جز اسناد تجاری محسوب می‌شوند؟

در این نوشته که توسط وکیل پایه یک دادگستری و متخصص امور مربوط به معاملات و اسناد تجاری تنظیم شده است به بررسی کلی اسناد تجاری پرداخته‌ایم.

چنانچه نیازمند مشورت گرفتن از وکیل متخصص در امور تجاری هستید؛ با شماره‌های مندرج در انتهای این نوشته تماس بگیرید.

سوالاتی که در ادامه توسط وکیل متخصص اسناد تجاری و بانکی پاسخ داده خواهند شد:

انتقال سند تجاری، چه آثاری در پی دارد؟
آیا خط خوردن قید حواله‌ کرد؛ انتقال سند را غیرممکن می‌کند؟
چه مزایایی برای اسناد تجاری، متصور است؟
مسئولیت صادرکنندگان مشترک سند تجاری، به چه شیوه است؟
آیا شرط عدم مسئولیت در اسناد تجاری، ممکن است؟
چه اصولی بر اسناد تجاری، حاکم است؟

برای یافتن پاسخ این سوالات با ما همراه باشید.

اسناد تجاری چیست؟

اسناد تجاری از قبیل چک و سفته و برات که افراد بسیاری هر روزه از آن‌ها برای پرداخت‌ها و تعهداتشان استفاده می‌کنند، مشمول مقررات خاص خود، می‌باشند و اطلاع از قوانین مختلف مربوط به آن‌ها و احاطه بر آن امری دشوار است، لذا توصیه می‌شود که در دعاوی راجع به اسناد تجاری از وکیل متخصص این حوزه، مدد گرفت.

به طور کلی سند تجاری، سند قابل معامله‌ای می‌باشد که دارنده، می‌تواند آن را به دیگری، واگذار نماید.

وکیل تخصصی چک و اسناد تجاری

این سند، در صورتی‌ که در وجه شخص معینی صادر شده باشد، واگذاری و انتقال آن صرفا از طریق ظهرنویسی (پشت‌نویسی) و امضای پشت سند، از سوی دارنده آن، امکان‌پذیر است.

اگر سند تجاری، در وجه حامل (حمل کننده) باشد، امکان انتقال ان بدون نیاز به امضا و پشت‌‌نویسی، انجام می‌شود.

انتقال گیرنده‌ی سند، مورد حمایت قانون‌گذار، دارنده‌ی سند و مالک این برگه ارزشمند می‌باشد.

مزایای قانونی اسناد تجاری

الف) امکان طرح دعوای حقوقی، علیه مشمولان سند تجاری وجود دارد که می‌توان در دادگاه محل اقامت خوانده یا دادگاه محل صدور سند و یا دادگاه محل پرداخت سند اقامه دعوا نمود، پس آغازگر این دعوا، از قدرت انتخاب یکی از این سه مرجع، برخوردار می‌باشد.

ب) اگر دارنده‌ی سند ظرف مهلت قانونی، سند را مطالبه نماید و یا واخواست (گواهی) عدم تادیه (پرداخت) دهد، می‌تواند درخواست تامین خواسته و توقیف اموال بدهکار سند تجاری را بدون لزوم تودیع (سپردن) خسارت احتمالی بنماید.

وکیل چک کیفری

پ) مسئولین سند تجاری، از مسئولیت تضامنی برخوردار می‌باشند و دارنده سند تجاری می‌تواند علیه آن‌ها، منفردا یا مجتمعا اقامه دعوا نماید.
اگر سند تجاری به اشتراک یا توسط چند نفر صادر شده باشد، صادرکنندگان سند تجاری، به‌ طور مشترک مسئولیت خواهند یافت؛ زیرا تضامنی بودن مسئولیت نیاز به‌ تصریح دارد و اصل بر مسئولیت مشترک، می‌باشد.

اصول حاکم بر اسناد تجاری

الف) اصل عدم توجه ایرادات

ایراداتی که مربوط به منشا صدور یا ظهرنویسی (پشت‌نویسی) است، پذیرفته نیست؛ امضاءکنندگان سند (اعم از صادرکننده و ظهرنویس و ضامن) نمی‌توانند در مقابل دعوای دارنده سند، به ایراداتی از قبیل فسخ معامله یا بطلان آن، تهاتر، تخلف از شرط و وصف، تقلب، نامشروع بودن جهت و امثال آن متوسل شوند؛ مگر اینکه دارنده سند، با سونیت باشد یا دارنده بدون واسطه باشد.

این بدین معنا است که اساساً به این ایرادات توجه نمی‌شود و دادگاه خود را فارغ از ورود به این مباحث می‌داند، هرچند که دلیل اثباتی ایرادات قوی و غیرقابل ‌انکار باشد.

تهاتر حالتی است که فردی که از یک نفر طلبکار است؛ همزمان به همان فرد نیز بدهکار خواهد شود؛ در این صورت هر دو بدهی با یکدیگر اسقاط خواهند شد.

ب) اصل استقلال امضاها

استقلال به معنی مستقل و جداگانه بودن است و در اسناد تجاری به این معنی است که هر امضا بر روی سند به هر عنوان (اعم از صادرکننده یا ظهرنویس یا ضامن) مستقل از دیگر امضاها اعتبار دارد.

 وکیل مطالبه وجه اسناد تجاری

پ) اصل استقلال تعهد

بدهی ناشی از سند تجاری، بدهی مستقلی است و تا زمانی که لاشه سند نزد خواهان باشد، اصل بر بقای تعهد خوانده، است.

همچنین اگر صادرکننده، ثابت کند که وجه سند را به شخص بلافصل خود، پرداخت نموده است یا با طلب دیگری که از او داشته، تهاتر شده است و برای اثبات ادعای خود، دلیل هم داشته باشد، موجب برائت ذمه (از بین رفتن تعهد) وی، در قبال دارنده سند تجاری، نمی‌شود.

زیرا با انتقال سند تجاری به شخص ثالث، ذمه (عهده) صادرکننده سند در مقابل دارنده، مشغول می‌شود و پرداخت وجه سند به شخص بلافصل (بدون واسطه) یا ایادی قبل از دارنده سند، به ‌منزله پرداخت به غیر دائن (طلبکار)، محسوب می‌شود که موجب برائت ذمه (از بین رفتن تعهد) نخواهد بود.

ت) اصل اشتغال‌الذمه

اشتغال ذمه به معنی وجود تعهد و بدهی یا دین، بر عهده فرد می‌باشد؛ در اسناد تجاری وجود سند در دست مدعی، دلیل اشتغال ذمه (بدهکار بودن) امضاکننده‌ی سند، است و اگر امضاکننده، مدعی برائت‌الذمه بودن (بدهکار نبودن) خود است، بایستی آن را ثابت کند.

ث) اصل مدیونیت

اگر کسی سند تجاری را به دیگری، بدهد، اصل بر این است که مدیون آن شخص است؛ نتیجه عملی این اصل آن است که اولا، اگر دارنده سند، وجه آن را مطالبه کند، صادرکننده نمی‌تواند به‌ صرف ادعای اینکه مدیون (بدهکار) نبوده است، از پرداخت وجه سند، امتناع نماید.

ثانیا، اگر شخصی به ‌موجب سند تجاری، مبلغی به دیگری پرداخت کرده باشد تا عنوانی را، که مفید حق استرداد او باشد، ثابت نکرده باشد، نمی‌تواند استرداد آن را بخواهد.

آثار انتقال سند تجاری چیست؟

وقتی شخصی، سند تجاری را به دیگری انتقال می‌دهد، کلیه‌ی حقوق و مزایای ناشی از ان را نیز انتقال می‌دهد و خود نیز جزو مسئولین سند، قرار می‌گیرد.

تعهدی که از سند، ناشی می‌شود از تعهدی که بابت آن سند اصدار یافته است، مستقل می‌باشد و اگر سند گردش یابد، از بین رفتن تعهد پایه، موجب بی‌اعتباری سند، نخواهد بود.

آیا امکان محدودسازی یا سلب قابلیت انتقال سند وجود دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که اگر در سند تجاری عبارت «به حواله‌کرد» وجود نداشته باشد، مانع انتقال سند تجاری نیست، زیرا قابلیت انتقال سند تجاری از ویژگی‌های آن است و این امر نیاز به ‌تصریح ندارد.

برات و چک، به ‌صرف ظهرنویسی قابلیت نقل ‌و انتقال، دارند.

اگر عبارت «به حواله‌کرد» خط‌خورده باشد، این ‌چنین استنباط می‌شود که مطلقا سند، قابل‌انتقال نیست به شرطی که این قصد به اطلاع و موافقت دارنده، نیز رسیده باشد و گرنه امکان واگذاری آن، از طریق ظهر نویسی غیرممکن به نظر نمی‌رسد.

شرایط وصول چک ضمانت

اگر شرط عدم انتقال آن، صراحتا در متن سند، قید شده باشد، امکان انتقال سند، به غیر وجود ندارد و در صورتی ‌که انتقال یابد، این انتقال، از مزایای سند تجاری، برخوردار نخواهد بود و صرفا به ‌عنوان یک سند عادی یا طلب مدنی، می‌باشد.

شرایط شکلی خاصی، برای اسناد تجاری در نظر گرفته‌ شده است که در تنظیم و صدور آن بایستی رعایت شود، اگر سند تجاری، فاقد این شرایط شکلی باشد، سند، تجاری محسوب نمی‌شود و از مزایای آن، برخوردار نخواهد بود.

آیا امکان درج شرط عدم مسئولیت در اسناد تجاری وجود دارد؟

در حقوق موضوعه‌ی ایران، شرط عدم مسئولیت از سوی مدیون اصلی پرداخت سند، امکان ندارد. برات‌گیر در برات و صادرکننده سفته و صادرکننده چک نمی‌توانند با درج شرط عدم مسئولیت از زیر بار مسئولیت سند، شانه خالی کنند.

ولی در مورد، دیگر مسئولین برات، اگر این موضوع را مرتبط با نظم عمومی و حقوق اشخاص ثالث، قلمداد نمود، شرط عدم مسئولیت آنان، نیز مانند مدیون اصلی، باید قابل ‌پذیرش ندانیم و اگر چنین شرطی در خود سند تجاری درج شود، این عمل باطل است، ولی منجر به بطلان سند، نخواهد شد و اعمال حقوقی و امضای سند به اعتبار خود به اعتبار خود، باقی خواهد ماند.

دعاوی اسناد تجاری

با توجه به تغییر و تحولات قانون صدور چک می‌توان گفت که مراجع رسیدگی به چک که نوعی سند تجاری است به سه قسم تقسیم شده‌ است و می‌توان برای مطالبه چک به دادگاه کیفری یا حقوقی و مراجع ثبتی مراجعه نمود.

طرح دعوای کیفری دارای شرایطی است که باید توسط دارنده چک رعایت گردند و تشخیص اینکه از چه طریقی مطالبه وجه انجام شود با وکیل پایه یک دادگستری می‌باشد.

تمامی این موضوعات تخصصی و پیچیدگی‌های دعاوی راجع به پرونده‌های اسناد تجاری ما را به این امر مهم، می‌رساند که متخصصین حوزه حقوق اسناد تجاری و وکلای متخصص، پیگیری موضوع را در دادگستری عهده‌دار شوند.

موسسه حقوقی بین‌المللی مهر پارسیان، با بهره‌گیری از وکلای متبحر و مشاورین حقوقی مجرب آماده خدمت‌رسانی و پاسخگویی به کلیه سؤالات تخصصی، در حوزه حقوق اسناد تجاری می‌باشد.

چگونه می‌توان وجه چک را مطالبه نمود؟

بنا به تشخیص وکیل می‌توان به یکی از دادگاه‌های حقوقی یا کیفری و یا مراجع ثبتی مراجعه نمود.

انتقال سفته به چه صورت است؟

با درج انتقال سفته در ظهر یا پشت سفته می‌توان سفته را به فرد دیگری انتقال داد.