همه چیز درباره قرارداد صلح

امروز با موضوع بررسی همه چیز درباره قرارداد صلح با شما هستیم.

صلح یکی از قراردادهای پرکاربرد در دنیای امروز است که کمتر کسی درمورد آن اطلاعات دقیق دارد.

در ابتدا صلح به‌عنوان وسیله‌ای برای حل اختلافات و دعوای موجود، مورد استفاده قرار می‌گرفته است و به تدریج از آن برای انجام معاملات و مبادلات استفاده شده است.

مواد ۷۵۲ و ۷۵۸ قانون مدنی به این دو جنبه از قرارداد صلح اشاره دارند.

در این نوشتار واحد پژوهش موسسه حقوقی مهر پارسیان با نگاهی بر یادداشت مرکز آموزش همگانی قوه قضاییه، موضوع صلح را مورد بررسی قرار خواهد داد.

مفهوم و ماهیت صلح

همانطور که می‌دانیم صلح به معنای تسلیم و سازش و آشتی است. در علم حقوق، صلح دارای دو معناست:

معنای اول

صلح، قراردادی است که دو طرف در به وجود آوردن و یا از بین بردن یک رابطه حقوقی توافق می‌کنند. برای مثال شما مالک دو دانگ از یک ملک و دوست شما مالک چهار دانگ دیگر است.

پس از مدتی شما و دوستتان قصد می‌کنید که سهم‌تان را بفروشید، در این ‌صورت می‌توانید به جای قرارداد فروش با مشتری (قرارداد صلح) ببندید و نتیجه و اثر قرارداد فروش که همان انتقال مالکیت است را داشته باشید، یا اینکه به طور مثال حسن می‌خواهد خانه خود را بدون مشخص کردن مدت به علی اجاره دهد.

اما از آنجاکه اجاره بدون تعیین زمان و مدت مشخص باعث باطل شدن اجاره می‌شود، حسن خانه خود را به علی صلح می‌کند و بدین ترتیب علی می‌تواند بدون تعیین مدت از منافع خانه حسن استفاده کند.

در واقع می‌توان گفت این صلح، همان معامله خرید و فروش یا اجاره است که ضوابط و قواعد این قراردادها را ندارد، به طور مثال طبق ماده ۷۵۹ قانون مدنی، حق شفعه که از احکام و قواعد خرید و فروش است در صلح وجود ندارد.

حق شفعه نوعی حق تقدم در خرید ملک مشترک، برای شریک ملک است.

همه چیز درباره قرارداد صلح

معنای دوم

صلح دعوای موجود به این معنا که دو نفر با یکدیگر بر سر موضوعی دعوا دارند و یکی از آنها یا هر دو بر صلح دعوا توافق می‌کنند.

این توافق می‌تواند قبل از ایجاد اختلاف یا در حین ایجاد اختلاف یا بعد از اختلاف، صورت بگیرد.

به طور مثال حسن می‌گوید که علی یک میلیون تومان به او بدهکار است اما علی می‌گوید که مبلغ پانصد هزار تومان بدهکار است سپس هر دو بر مبلغ هفتصد هزار تومان با یکدیگر صلح می‌کنند که علی این مبلغ را به حسن پرداخت کند.

اما همان‌طور که گفته شد، گاهی صلح در مقام دعوای احتمالی در آینده است یعنی دو طرف قرارداد درحال حاضر با یکدیگر اختلاف و یا دعوایی ندارند اما احتمال آن بسیار زیاد است که در آینده اختلاف پیدا کنند و به همین علت، در ابتدای قرارداد خودشان با یکدیگر صلح می‌کنند.

شرایط و ویژگی‌های صلح

۱. ارکانی که وجود آن‌ها برای تشکیل یک قرارداد صلح لازم است به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

1-1 مصالح: کسی که مال خود را به‌عنوان صلح به دیگری می‌دهد (به طور مثال شما که مالک دو دانگ از خانه هستید و این دو دانگ را به دیگری صلح می‌کنید یا می‌دهید.)

1-2 متصالح:

کسی که مال را از مصالح قبول می‌کند. (در مثال بالا کسی که دو دانگ خانه شما را قبول می‌کند.)

1-3مورد صلح:

مال و موضوعی که مورد قرارداد صلح قرار می‌گیرد. (دو دانگ خانه)

1-4مال‌الصلح:

پول یا مالی که یک طرف دربرابر پذیرش پیشنهاد صلح از طرف دیگر می‌گیرد. لازم است بدانیم که صلح می‌تواند دربرابر مال یا به‌ صورت رایگان باشد.

همچنین می‌توان مالی گران‌قیمت را در برابر مالی با ارزش بسیارکم صلح کرد که چنین صلحی را (صلح محاباتی) می‌گویند.

برای مثال اگر شخصی اتومبیل خود را در برابر یک خودکار به دیگری صلح کند، این صلح را (صلح محاباتی) گویند.

۲.طبق ماده ۷۵۳ قانون مدنی، دو طرف صلح باید اهلیت برای معامله و تصرف داشته باشند.

اهلیت را توانایی و اختیار قانونی برای انجام معامله می‌گویند.

بنابراین طبیعی است قرارداد صلحی که مجنون (دیوانه) و صغیر غیرممیز (کودکی که توانایی تشخیص خوب و بد یا سود و زیان خود را ندارد) انجام می‌دهد باطل است.

زیرا ممکن است دیوانه در برابر یک نانی که می‌گیرد یک جواهر به دیگری بدهد!

اما صلح سفیه، یعنی افرادی که به دلیل ضعف عقلانی، توانایی انجام امور مالی را ندارند و صغیرممیز یعنی کودکی که می‌تواند خوب و بد را از هم تشخیص بدهد با اجازه سرپرست او، معتبر خواهد بود.

در خصوص اهلیت تصرف، یعنی اهلیتی که به موجب آن، افراد به موجب قانون اختیار تصرف در اموال خود را دارند، برای تصرف هم باید بگوییم تصرف ورشکسته در اموال خود پس از تاریخ توقف ممنوع است و به همین علت نمی‌تواند درمورد مال خود صلح کند زیرا معلوم است که باعث ورود ضرر به طلبکاران می‌شود.

علاوه بر این اگر شما مال خود را وثیقه‌ای برای شخص دیگری قرار داده‌اید و در واقع مال خود را به رهن داده‌اید، اجازه ندارید آن مال را صلح کنید چرا که این مال، وثیقه (ضامن) شخص دیگر است و اگر صلح را درست بدانیم آن شخص ضرر می‌کند.

همه چیز درباره قرارداد صلح

۳. موضوعی که قرار است درمورد آن صلح شود

بایستی مشروع باشد و صلح نسبت به مالی که مالیت و ارزش اقتصادی ندارد و یا نامشروع است، باطل است.

به‌طور مثال بر سر فروش مالی که وقف شده است نمی‌توان صلح کرد یا نمی‌توان صلح کرد که شخصی از دیگری ارث نبرد و….

۴. اموال دولتی را نمی‌توان مصالحه کرد

چرا که در قرارداد صلح، مورد صلح باید متعلق به شخصی باشد که می‌خواهد مال را صلح کند و اموال دولتی متعلق به شخص مصالح نیست که بتواند با آن صلح کند.

۵. در مورد ماده۷۶۲ قانون مدنی باید بگوییم:

اگر شخصیت طرف مقابل در مصالحه برای شما اهمیت دارد و اشتباه در آن صورت گیرد، صلح باطل خواهد بود.

به طور مثال در قراردادهایی که نیاز به مهارت بالایی دارند مثل عمل جراحی، اگر شما در شخصیت طرف مقابل اشتباه کنید و با دیگری صلح کنید، صلح باطل است.

در قسمت دوم ماده، عبارت «مورد صلح» ناظر به موردی است که اشتباه در خودِ موضوع صلح باشد یعنی همان اوصاف اساسی که در قرارداد برای شما اهمیت دارد.

۶. اگر شخصی در قرارداد صلح، دیگری را فریب دهد و گول بزند، حق از بین بردن معامله برای طرف مقابل ایجاد می‌شود.

۷. موضوعی که قرار است مورد صلح قرار گیرد باید در هنگام صلح موجود باشد.

اما اگر بعد از بستن قرارداد صلح معلوم شود که آن موضوع وجود نداشته، صلح باطل است.

به‌ طور مثال شخصی به شما پیشنهاد می‌کند که اتومبیل خود را به شما صلح کند و شما می‌پذیرید و صلح می‌کنید.

هنگامی‌ که شما پول را به مصالح دادید متوجه می‌شوید که اتومبیل پیش از آنکه شما معامله کنید، سرقت شده و وجود نداشته است. چنین صلحی باطل است.

۸. اگر دعوای دو نفر به دادگاه کشیده شود و یک طرف پیشنهاد صلح بدهد و طرف مقابل بپذیرد آیا به این معناست که حرف طرف مقابل درست بوده است؟

خیر. به موجب ماده ۷۵۵ قانون مدنی شخص می‌تواند همچنان که حق طرف مقابل را انکار می‌کند، صلح هم نماید. طرف مقابل صلح می‌کند که دعوا ادامه پیدا نکند نه اینکه طرف مقابل حق می‌گوید.

به طور مثال آقای ب صاحب دو آپارتمان در مناطق ۳و۷ تهران است. آقای ن در دادگاه شکایت می‌کند که آقای ب آپارتمان منطقه ۳ خود را به من صلح کرده و تحویل نمی‌دهد.

آقای ب در پاسخ می‌گوید من اصلا آپارتمان خود را صلح نکرده‌ام و درحال حاضر خودم در این آپارتمان سکونت دارم و حق آقای ن را انکار می‌کند.

در نهایت هر دو صلح می‌کنند که آقای ب آپارتمان منطقه ۷ خود را به آقای ن صلح کند اما این صلح به این معنا نیست که آقای ب حرف آقای ن را حق می‌داند، بلکه صلح می‌کند که دعوا ادامه پیدا نکند.

۹. در دعاوی کیفری، می‌توان حقوق خصوصی را صلح کرد.

مانند اینکه گفته شود، شما این مقدار به من خسارت وارد کردید یا ضرر و زیان ناشی از جرمی که صورت گرفته این مقدار است و… قابل مصالحه است.

نکته مهم آن است که صلح کردن حقوق خصوصی بعد از وقوع جرم است نه قبل از آن.

۱۰. صلح، قراردادی است که دو طرف نمی‌توانند هر زمان که خواستند آن را منحل کنند و برهم بزنند.

به دلیل این ویژگی، این قرارداد پس از فوت مصالح یا متصالح نیز باقی می‌ماند.

پدر خانواده‌ای خانه خود را به فرزند کوچک خود صلح می‌کند. یک سال بعد، پدر فوت می‌کند. پس از فوت پدر، سایر فرزندان نمی‌توانند به دلیل فوت پدر، قرارداد را بهم بزنند چرا که صلح یک قرارداد لازم است و پس از فوت نیز پابرجاست.

در این مثال در صورتی‌ که فرزند کوچک فوت کند، خانه به وارثان این شخص منتقل می‌شود و بازهم صلح ازبین نمی‌رود.

همه چیز درباره قرارداد صلح

نکاتی که لازم است درباره صلح بدانیم.

۱. در این مقاله گفته شد که صلح به جای معاملات هرچند نتیجه همان معامله‌ای را که به جای آن واقع شده است، می‌دهد ولی شرایط و احکام آن معامله را ندارد.

برای به کاربردن این اصل، باید توجه داشت که با درنظر گرفتن ماده ۱ قانون روابط موجر و مستاجرسال ۱۳۵۶، اگر به فرض مثال آقای علی منافع مغازه خود را به حسن صلح کرده باشد، بازهم برای حسن، حق سرقفلی ایجاد می‌شود و علی نمی‌تواند بگوید که به حسن اجاره نداده بودم و صلح کرده بودم و بدین ترتیب حق سرقفلی همچنان وجود دارد.

چرا که سرقفلی در قرارداد اجاره وجود دارد درحالیکه مطابق ماده ۱ قانون سال ۱۳۵۶ حتی اگر شخصی مغازه خود را صلح کند، یعنی صلح به جای قرارداد اجاره، بازهم این حق سرقفلی وجود دارد زیرا از قوانین و قواعد مخصوص به اجاره نمی‌باشد.

همچنین اگر مطابق ماده ۳۳ قانون ثبت، اگر شما یک معامله رهنی انجام دهید و اسم آن را صلح بگذارید، باز هم آن معامله «رهنی» محسوب می‌شود و از قواعد رهن پیروی می‌کند نه صلح. (به غیر از این دو مورد، هر معامله دیگری که نام «صلح» برآن نهاده شود، آثار آن معامله خاص را به همراه نخواهد داشت.)

۲. اگر شخصی که قیمومت دیگری را بر عهده دارد، بخواهد برای آن شخص صلح کند بایستی این قرارداد به تصویب دادستان برسد.

چون ممکن است قیم به ضرر شخصی که قیمومت او را برعهده دارد، اقدام به انجام معامله کند.

۳. مطابق ماده ۷۶۸ قانون مدنی در صلح ممکن است یکی از دو طرف معامله در برابر چیزی که در صلح نصیب وی می‌شود تعهد کند که مبلغ معینی را به طرف مقابل یا به شخص یا اشخاص دیگری غیر از طرف معامله بپردازد.

اگر به نفع اشخاص دیگر باشد حتی می‌توان شرط کرد که بعد از فوت آن شخص به کسانی که از او ارث می‌برند، همین مبلغ پرداخته شود.

علاوه بر این اگر کسی که تعهد دارد این مبلغ را بپردازد، ورشکست شود، صلح از بین نمی‌رود و همچنان باید این مبلغ به کسانی که مقرر شده، پرداخته شود، مگر اینکه شرط شده باشد که با ورشکستگی شخصی که قرار است مبلغ را بپردازد، دیگر نیازی به پرداختن این مبلغ نیست.

به‌طور مثال آرزو مغازه خود را به سمیرا صلح می‌کند که در آنجا کار کند و شرط می‌کند که سمیرا هرماه، ده درصد از درآمد خود از مغازه را برای هزینه تحصیل آزاده به وی بدهد.

۴. در صلح نیازی نیست که تمامی جزئیات معامله بیان شود بلکه حتی اگر به‌صورت مختصر و مجمل هم باشد، صلح همچنان صحیح است.

مثل اینکه آقای ج به آقای ل بگوید من یک خانه ۱۵۰متری دارم که می‌خواهم آن را صلح کنم و آقای ل هم بپذیرد.

این معامله صلح صحیح است هرچند که ذکر نشده که خانه در کدام منطقه تهران است، طبقه چندم است و… .

۵. در صورتی‌که مبنای قرارداد صلح، معامله‌ای باطل یا امر باطل باشد، صلح هم باطل خواهد بود.

برای مثال دو نفر با یکدیگر درمورد انجام کاری غیرقانونی مانند انتقال موادمخدر قراردادی امضا کرده‌اند و سپس با یکدیگر اختلاف پیدا می‌کنند.

حال اگر یکی از دو طرف برای جلوگیری از برهم زدن معامله از سوی طرف دیگر، با او صلح کند، صلح انجام‌ شده باطل است و اثری ندارد زیرا که معامله از اساس باطل بوده است.

اما اگر معامله‌ای باطل شود و دو طرف اختلافات ناشی از آن معامله را با صلح برطرف کنند، این قرارداد صلح صحیح است.

مطابق ماده ۷۶۸ قانون مدنی در صلح ممکن است یکی از دو طرف معامله در برابر چیزی که در صلح نصیب وی می‌شود تعهد کند که مبلغ معینی را به طرف مقابل یا به شخص یا اشخاص دیگری غیر از طرف معامله بپردازد که اگر به نفع اشخاص دیگر باشد حتی می‌توان شرط کرد که بعد از فوت آن شخص به کسانی که از او ارث می‌برند، همین مبلغ پرداخته شود.

همچنین اگر کسی که تعهد دارد این مبلغ را بپردازد، ورشکست شود، صلح از بین نمی‌رود و همچنان باید این مبلغ به کسانی که مقرر شده، پرداخته شود، مگر اینکه شرط شده باشد که با ورشکستگی شخصی که قرار است مبلغ را بپردازد، دیگر نیازی به پرداختن این مبلغ نیست.

همه چیز درباره قرارداد صلح

وکیل متخصص تنظیم قرارداد صلح

نشانی دفتر وکالت وکیل آنلاین

میدان ونک- ابتدای بزرگراه حقانی- خیابان گاندی جنوبی- خیابان چهاردهم- پلاک 14- طبقه 4- واحد 9و10

تلفن های تماس با دفتر وکیل آنلاین ملکی در تهران

021-88663925

021-88663926

021-88663927

تماس با دفتر وکیل آنلاین خارج از ساعات اداری و تعطیلات

ارسال پیام از طریق خط تلفن همراه به موبایل وکیل تخصصی

09120067661

09120067662

09120067663

09120067664

09120067665

09120067669

ارسال پیام از طریق شماره واتس آپ و تلگرام وکیل متخصص

09120067664

09120067669

09121281014

همه چیز درباره قرارداد صلح

پس از ارسال پیام شکیبا باشید تا جهت وقت مشاوره حضوری یا آنلاین هماهنگی صورت گیرد.

حداکثر ظرف 12 ساعت وقت مشاوره تنظیم و به شما اعلام خواهد شد.

دفتر وکیل پایه یک ویژه