مجازات های تبعی

در این مقاله با بررسی ماهیت، شرایط و آثار ناشی از مجازات های تبعی در نظام حقوق کیفری ایران همراه شما هستیم.

قانون­گذار بر اساس نیاز جامعه برای هر عمل خلاف اخلاق و نظم عمومی که توسط هر فرد در جامعه رخ دهد، مجازات تعیین متناسب با عمل ارتکابی تعیین نموده است.

اهداف مجازات های تبعی

قانون­گذار در قانون مجازات اسلامی به ازای هر عمل مجرمانه مجازات آن را نیز بیان داشته است، هدف از تعیین مجازات هم همین است که افراد جامعه بدانند که اگر اعمال آن ­ها جان و مال دیگران را به مخاطره اندازد، اقدامات آن­ ها بی ­جواب نخواهند ماند و باید تنبیه یا مجازات شوند تا هم خود و هم دیگران متنبه شوند و دیگر آن عمل را انجام ندهند، یعنی باید مشقت آن عمل را بچشد و متوجه شود، نتیجه آن عمل خلاف و مجرمانه چیست و درس عبرتی برای وی و سایرین گردد.

لازم به ذکر است که با قانون ­پذیری افراد جامعه آزادی­ های خود را فقط در حدودی از دست می ­دهند كه از قبل از سوی قانون­گذار پیش ­بینی شده باشد و فقط مجازاتی را متحمل می شوند كه قانون­گذار از پیش نوع و میزان آن را تعیین كرده است و مجازات های خارج از قانون جرم محسوب می ­شود. قانون­گذار مجازات های مختلفی را تصویب کرده است که یک دسته از آن­ ها مجازات های تبعی است.

مجازات های تبعی

هر جرم مستلزم تحمل یک نوع مجازات است، اما در کنار مجازات های اصلی، یکسری مجازات ها بطور خودکار بر مجرم بار می­ شوند، مجازات تبعی، مجازاتی است که به صرف محکومیت متهم به یکی از مجازات ها یا اقدام ­های تأمینی و تربیتی، به ­صورت پیش فرض بر محکوم بار می­ شود و باید توجه کرد که مجازات تبعی با مجازات تکمیلی اشتباه گرفته نشود، مجازات تبعی بطور عموم محدود به محرومیت از حقوق اجتماعی است.

اکثر مجازات های تبعی، حقوق اجتماعی مجرمان را نشانه می­روند و طبق تعریف قانونی، حقوق اجتماعی عبارت است از؛ حقوقی که قانون­گذار برای اتباع کشور جمهوری اسلامی ایران و سایر افراد مقیم در قلمروی حاکمیت آن منظور کرده و سلب آن به موجب قانون یا حکم دادگاه صالح است. این مجازات ها در جرایم عمدی کاربرد دارند. مجازات های تبعی برخلاف مجازات های اصلی و مجازات هایی که در تکمیل مجازات اصلی وضع می­ شوند، نیازی به اشاره آن­ ها در حکم دادگاه نیست، این مجازات ها بنابر حکم قانون به صورت خود به خود و به تبع مجازات جرم انجام شده به مجرم تحمیل خواهد شد. بطور کلی مجازات تبعی در حكم دادگاه نوشته نمی­ شود اما اگر فردی محكوم به مجازات های خاصی شد، خود به خود از یكسری مزایای اجتماعی محروم می­ شود. به­ عنوان مثال نمی­ تواند كاندید و یا عضو هیات­ مدیره شركت شود.

مدت مجازات تبعی در انواع جرایم

طبق قانون مجازات اسلامی، محرومیت از حقوق اجتماعی را به­ عنوان یک مجازات تبعی برای برخی جرایم پیش‌ بینی شده است، مدت محرومیت از حقوق اجتماعی بسته به جرایم ارتکابی به شرح ذیل است؛

• 7 سال- مدت محرومیت از حقوق اجتماعی در مجازات‌ هایی مانند اعدام و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی، 7 سال می‌ باشد،
• 3 سال- مدت محرومیت از حقوق اجتماعی در مجازات‌ های حبس بیش از 2 تا 5 سال، قطع عضو و قصاص عضو که دیه‌ آن از نصف دیه‌ کامل بیش‌ تر باشد 3 سال است،
•  2 سال- مدت محرومیت در مجازات‌ های شلاق حدی و قصاص عضوی که دیه‌ آن از نصف دیه کامل کمتر یا مساوی آن باشد 2 سال است.

حقوق اجتماعی

حقوق اجتماعی که مرتکب به موجب مجازات‌ های تبعی از آن محروم می‌ شود به شرح ذیل است؛

• داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شورا های اسلامی شهر و روستا،
• عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور،
• تصدی ریاست قوه­ قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری،
• انتخاب شدن یا عضویت در انجمن‌ ها، شورا ها، احزاب و جمعیت‌ ها به موجب قانون یا با رای مردم،
• عضویت در هیات‌ های منصفه و امناء و شورا های حل اختلاف،
• اشتغال به عنوان مدیر مسئول یا سردبیر رسانه‌ های گروهی،
• استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاه‌ های حکومتی اعم از قوای سه­ گانه و سازمان‌ ها و شرکت‌ های وابسته به آن‌ ها، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداری‌ ها و موسسات مامور به خدمات عمومی و دستگاه‌ های مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آن‌ ها،
• اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری،
• انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام،
• انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی،
• استفاده از نشان‌ های دولتی و عناوین افتخاری،
• تاسیس، اداره یا عضویت در هیات­ مدیره شرکت‌ های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت­ نام تجارتی یا موسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.

تفاوت مجازات های تکمیلی با تبعی

با توجه به توضیح فوق بدیهی است که اختلاف­ ها و تفاوت­ های در این دو مجازات مشاهده می­ شود که برخی از آن­ ها به شرح ذیل است؛

• بطور کلی مجازات های تکمیلی در اختیار دادگاه است، مگر در موارد استثناء اما مجازات های تبعی در اختیار دادگاه نیست و به صورت اتوماتیک بر مجرم تحمیل می­ شود،
• مجازات های تکمیلی بایست در رأی دادگاه ذکر گردد، اما مجازات های تبعی نیازی به ذکر در رأی دادگاه ندارند،
• مجازات های تکمیلی هم می­تواند جرایم عمدی و هم غیر عمدی را شامل شود، اما مجازات های تبعی تنها در جرایم عمدی متبلور می­ شود.

همانطور که ملاحظه نمودید، پرونده‌ های کیفری پیچیدگی­ های زیادی دارند. با بهره‌ گیری از وکلای باتجربه‌  و مجرب موسسه حقوقی مهرپارسیان می­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته  باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، در حوزه دعاوی کیفری، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.