حقوق مالکیت ادبی و هنری

بهترین وکیل در زمینه حقوق مالکیت فکری، صنعتی، هنری، ادبی در این نوشتار به بررسی حقوق مالکیت ادبی و هنری پرداخته است.

چنانچه در این زمینه نیازمند اخذ مشاوره هستید با شماره تماس های مندرج در سایت تماس حاصل فرمائید.

بررسی ماهیت، انواع، آثار مورد حمایت و مرجع صالح رسیدگی به دعاوی ناشی از حقوق مالکیت ادبی و هنری

حقوق مالکیت ادبی و هنری به دلیل ارتباط گسترده­ ای که با طبع هنرمند و خالق انسان دارد، یکی از نیازهای طبیعی و یک ضرورت اجتماعی بدون جایگزین برای زندگی بشری محسوب می­ شود. زندگی اجتماعی و نیاز به تولید و داد و ستد محصول­ ها و صنایع هنری و ادبی، انسان­ ها را به­ برقراری روابط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی سوق می­ دهد. حقوق مالکیت ادبی و هنری مجموعه قواعد و مقرراتی است که به آثار مستقل و ابداعی که نتیجه فعالیت و عمل فکر و اندیشه و خلاقیت انسان است اعطاء شده و چون دارای ارزش اقتصادی خود و امکان داد و ستد دارد، ضمن این­که مورد حمایت قانون­گذار قرار گرفته است، ضمن جلوگیری از هرگونه تعدی و سوء استفاده و کسب منفعت نامشروع، برای صاحب اثر نیز حقوق مادی محدود به زمان و حقوق معنوی دائمی ایجاد می­ کند.

در واقع هدف مالکیت ادبی و هنری حمایت از آثار ادبی و هنری تا ضمن تأمین حقوق معنوی صاحب اثر و حقوق مادی یا مناقع او، از هرگونه اقدامی که منجر به تزلزل منافع و مصالح فرهنگی و عمومی جامعه می­ شود نیز جلوگیری می­ کند تا ضمن تشویق و ترغیب به خلق آثار جدید، انگیزه پدید آورندگان خلاق را نیز بر می­ انگیزد برای خلق آثار جديد و مفید که بطور غیر مستقیم تولید آثار ادبی و هنری ابتکاری و خلاقانه خوراک فرهنگی مناسبی برای جوامع و نشرو گسترش علم و اندیشه می­ شود و چرا که نقض کپی رایت یا حق مؤلف یک عمل ضد­ فرهنگی است، که هم موجب ورود ضرر و زیان به صاحب اثر می­ شود، هم بطور غیر مستقیم باعث ورود خسارت به منابع مالی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه می­ شود و در صورت عدم حمایت و تجاوز و تعرض به حقوق صاحبان آثار ضمن اینکه روحیه و انگیزه خلاقانه سرکوب می­ شود، جامعه نیز از خوراک علمی و فرهنگی مناسب محروم می­ گردد و آثار و نتایج سونی به همراه خواهد داشت.

انواع حقوق مالکیت ادبی و هنری

حقوق مالکیت ادبی و هنری (حق ابتکار) شاخه ای از مالیکت فکری است، خود به دو نوع ذیل قابل تقسیم است؛

1. حق مؤلف یا کپی رایت مالکیت ادبی و هنری

به هر تلاش مبتکرانه ای اطلاق می­ شود که این حق را به دارنده خود می­ دهد، تا بتواند اراده خویش را در تکثیر و بهره­ برداری و بهره­ مندی از منافع مادی ناشی از اثر اعمال کند. کپی رایت یا حق مؤلف در واقع نوعی حمایت و حفاظت قانونی از آثار چاپ شده و نشده علمی، ادبی و هنری است و این آثار به­ هر صورتی (مکتوب، شنیداری، دیداری و ملموس) عرضه می­ شود که باید دارای ماهیتی قابل درک داشته باشند (قابل دیدن، شنیدن و لمس شدن) یعنی موجودیت و عنینیت خارجی و بیرونی مستقل از فکر و خلاقیت صاحب اندیشه داشته باشند،تا مورد حمایت قانون قرار بگیرند و اگر این اثر مقاله، نمایشنامه، ترانه، کد HTML  گرافیک کامپیوتری که قابل ثبت بر روی کاغذ، نوار کاست، لوح فشرده (CD , DVD) یا هارد درایو کامپیوتر باشد، هم شامل قانون کپی رایت می­ شود، حق نسخه برداری و انتشار از مقدمات و پیش شرط­ های برخورداری از منافع حاصل از اثر به­ شمار می­ رود و ضمن ایجاد حق بهره­ برداری مادی از منافع ناشی از اثر برای صاحب آن، کپی رایت از حقوق صاحب اثر را در برابر هرگونه تعرض و تجاوز و سوءاستفاده ناحق و بدون اجازه که موجب سودمندی و بهره­ مندی، ناحق افراد فاقد صلاحیت و اجازه حفاظت می­ کند و ضمانت اجرای آن هم مجازات­ هایی که قانون­گذار در قانون در نظر گرفته است یا به­ تعبیر دیگر هر نتیجه­ ای که از تلاش و فعالیت مبتکرانه که به دارنده خود به خاطر ابتکار و خلاقیت در تلاشی انجام داده، حقوق اعطاء می­ کند تا از آن برخوردار شود و عمده این حقوق شامل حق تکثیر فکر مبتکرانه است تا آثار مادی آن بهره­ مند شود است، در واقع کپی رایت حق نسخه­ برداری و انتشار به فرد داده می شود که هر 2 آن ها پیش شرط لازم بهره­ برداری از منافع مادی اثر است و اگر کسی کپی رایت را نقض کند، گویی که صاحب اثر را از منافع مادی حاصل از اثر که برای او متصور است، محروم کرده است و نتیجه غیر مستقیم آن مصالح عمومی و فرهنگی یک جامعه را دچار تزلزل و مخاطره نموده و به سبب آن روحیه خلاقیت و نوآوری را نیز از بین می­ برد.

2. حقوق مرتبط یا حقوق جانبی مالکیت ادبی و هنری

ناظر بر حقوق آن دسته از اشخاصی است که با مالکیت ادبی و هنری در ارتباط هستند و شامل حقوق اجرا کنندگان آثار هنری، تولید کنندگان نوارهای­کاست، لوایح صوتی و تصویری، سازمان­ ها و مؤسسه­ های ضبط و پخش است که شاید بتوان گفت دارندگان این حق نقش مستقیم در تولید و خلق آثار ندارند، بلکه در مرحله ضبط و تکثیر و توزیع و پخش آثار دخیل هستند یا به­ تعبیر دیگر بدون اینکه پدید آورنده اثر اصلی باشند در اشاعه اثر دخالت دارند و این گروه را می­ توان مکمل و دستیار خالقان آثار ادبی و هنری دانست.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت ادبی و هنری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

آثار مورد حمایت قانون­گذار

قانون­گذار آثاری را که مورد حمایت قانون قرار می دهد را می­ توان در 5 دسته ذیل تقسیم بندی نمود؛

• آثار ادبی؛

• کتاب های ادبی و هنری (رمان ها و داستان های کوتاه یا بلند و کتاب یا دفترچه های شعر نظم – نثر)،
• کتاب و رساله و جزوه های (علمی و فنی)،
• نمایشنامه­ ها،
• فیلم­نامه ­ها.

• آثار هنری و معماری؛

• نقاشی و خطاطی با ترکیب هر دو (ابتکاری و خلاقانه سبک جدید)،
• طرح و نقشه جفرافیایی ابتکاری،
• مجسمه سازی یا پیکره تراشی (سردیس یا تندیس)،
• اثر معماری (طراح و نقشه ساختمان ابتکاری و ناشی از خلاقیت جدید)،
• کار های دستی یا صنعتی (مانند: بافتن فرش، گلیم و گبه و… با طراحی نقشه قالی و گلیم و گبه…)،
• اثر عکاسی (کار های ابتکاری دو بعدی و سه بعدی و…)،
• اثر ابتکاری بر پایه فرهنگ عامیانه یا فلکلور یا میرات فرهنگی و هنر ملی.

نکته: خود اثر فلکلور یا میراث فرهنگی و هنر ملی مدنظر قانون­گذار نیست، بلکه آثاری که از اقتباس و بهره ­برداری از این آثار عمومی خلق می ­شود مورد حمایت قانون­گذار است.

• آثار موسیقایی

• ترکیب و روش فرآیند تولید با ضبط و نشر یک اثر مثل: ملودی سازی، ریتم و ضرب و هارمونی،
• تنظیم اثر که می ­تواند یک اثر ملایم، تند، تک ­خوانی یا گروه­ خوانی، تک­ نوازی، اجرای ارکستر و… باشد.

• آثار سمعی بصری (سینمایی و تلویزیونی)

• ترکیب و روش فرآیند تولید یا ضبط و نشر یک اثر رادیویی،
• تلویزیونی یا سینمایی برای اجراء آن که می ­تواند ترکیبی از آثار هنری، ادبی، موسیقی، علمی و فنی باشد،
• خلق یک برنامه رادیویی یا تلویزیونی یا ساخت یک اثر فاخر سینمانی و…

• آثار تجسمی

• نقاشی،
• تصویر و طرح و نقشه،
• مجسمه،
• و…

• آثار ابتکاری

• مربوط به هنرهای دستی و صنعتی،
• و مرتبط با فرهنگ عامه مثل قالی و…

• آثار علمی و فنی

منظور قانون­گذار معنای عامی دارد که ممکن است کلیه اقدام­ ها و فعالیت ­های ناشی از یک فن و علم را در خلق یک اثر ابتکاری و خلاقانه را در بر بگیرد.

• آثار ترکیبی

• آثاری که از ترکیب دسته‌ بندی آثار فوق خلق می‌ شوند.

مؤلفه­ های حمایت از حق تألیف کپی رایت

مؤلفه ­هایی که قانون­گذار برای حمایت از کپی رایت مد نظر قرارداده است عبارتند از؛

الف) محسوس بودن شکل اثر

یعنی اینکه اثر ناشی از قوه تخیل و ذهن خلاق فرد بوده و با خلقان جنبه عینی و محسوس بیابد و در عالم واقع قابلیت تحسم و عینیت یافتن را داشته باشد و به هر طریق و روشی قابل بیان، ظهور و ایجاد داشته باشد و قابلیت محسوس بودن داشته باشد یعنی در عالم خارج از ذهن و تخیل قابل شنیدن، دیدن و لمس باشد و نباید در حد یک فکر و تخیل یا ایده باشد، که در غیر این صورت قابل حمایت نیست، برای مثال: اگر یک اثر موسیقیایی تولید و اجرا شود، داستانی به رشته تحریر درآید و… و اگر ایده و اندیشه باشد و از قالب فکر و تخیل­ ها خارج نشود امکان حمایت ندارد، مگر به یک اثر با نمود بیرونی و قابل لمس تبدیل شود.

ب) اصالت داشتن اثر

یعنی یک اثر ناشی از ابتکار، دانش و هنر خود فرد بوده و تقلید از دیگری نباشد و در صورت اصیل و ابتکاری بودن، نماینده افکار و روحیات و شخصیت پدید آورنده اثر نیز می­ باشد و تصویر یا انعکاسی از افکار و عقاید پدید آورنده اثر است ولی نو بودن ملاک نیست، برای مثال در یک اثر نقاشی 2 نفر از یک منظره بطور هم­زمان و یا با فاصله از یکدیگر، آثار خلق شده به نسبت هر یک که بیانگر دیدگاه و تخیل­ های ایشان از آن منظره است اصیل محسوب می­ شود، یعنی هر اثر به نسبت خالق خود بی­ بدیل و ابتکاری محسوب می­ شود و شاید با تقدم و تأخر در خلق اثر یکی نسبت دیگری نو نباشد، ولی اصیل و منحصر به خالق خود باشد.

پ) اعلان مشخصات اثر

يعنی علامت و نشان خاصی بر روی اثر باشد که در حقوق ایران الزامی برای درج نشان و علامت خاصی باشد بر روی اثر وجود ندارد (قانون حمایت از حقوق مولفین، مصنفین و هنرمندان) و البته در حمایت قانون از آثار صوتی و موسیقی در قالب صفحات و نوار های کاست مشروط به درج علامت بين المللی P لاتین داخل دایره و ذکر علامت تجاری بر روی هر نسخه با جلد آن است و اگر این حالت وجود نداشته باشد مورد حمایت قانون است در ایالات متحده تا سال ۱۹۴۹ اعلان مشخصات اجباری بود، ولی بعدا بر اساس رویکرد کنوانسیون برن مبنی بر اختیاری بودن ایالات متحده نیز اعلان نشان را اختیاری نمود و البته در کنوانسیون حق مؤلف ژنو به منظور حمایت از آثار ادبی و هنری در سطح بین المللی نیاز به درج علامت P لاتین داخل دایره برای آثار صوتی و موسیقی و علامت C لاتین داخل دایره برای آثار نوشتاری در نظر گرفته شده است، بر خلاف کنوانسیون برن کنوانسیون ژنو جهت حمایت های بین المللی از آثار ادبی و هنری درج این علائم ضروری است، دولت­ ها در نظام حقوق داخلی خود طبق قوانین و مقررات ملی به حمایت از آثار ادبی و هنری می­ پردازند.

ت) ثبت اثر

شرطی بر الزام به رعایت تشریقات ثبت آثار ادبی و هنری وجود ندارد، این امر را می­ توانند، در نص ماده مذکور (پدید آورندگان می توانند اثر و نام و عنوان و نشان ویژه اثر خود را به ثبت برسانند…) استنباط کرد و اگر دعوا درباره حق اختراع نرم افزار رایانه ­ای باشد، ضمن تأییدیه می­بایست، تقاضای ثبت اختراع نیز به مرجع رسیدگی­ کننده به دعوا تسلیم شود که مبین این امر است که در آثار ادبی و هنری الزامی برای ثبت در جهت حمایت قانونی وجود ندارد، ولی در مقابل در حمایت از حقوق پدید­ آورندگان نرم افزار های رایانه­ ای ثبت و دریافت تأییدیه آن از شروط الزامی برای برخوردادری صاحب اثر رایانه­ ای از حمایت قانونی است، اگر چه ثبت اثر ادبی و هنری در حقوق ایران الزامی نیست، ولی در صورت ثبت امتیاز هایی را برای صاحب اثر ایجاد می­ کند که عبارتند از؛

1. حق تقدم در حق مالکیت، مالکیت اگر چه ثبت اثر موجب ایجاد حق مالکیت نمی ­شود، ولی اماره ­ای برای ایجاد حق مالکیت و این حق می­ شود و اگر حقوق مادی و معنوی وی مورد تجاوز قرار گرفت، از نظر شکلی امکان اثبات آن در محاکم فراهم می ­شود.
2. همچنین با ثبت اثر، زمان ثبت آن نیز برای احراز حق تقدم قابل استناد است، یعنی در صورت بروز اختلاف صاحب اثر با ارائه برگه ثبت اثر که دارای تاریخ ثبت می­ باشد، مرجع رسیدگی کننده با توجه به تاریخ برگه ثبت اثر متوجه تقدم با تأخر زمان ادعا می­ شود، که باز اماره به نفع صاحب اثر ثبت شده است.

ث) مالیت داشتن اثر

منظور از مالیت داشتن اثر، که جزو مؤلفه­ هایی که قانون­گذار برای حمایت از حق تألیف (کپی رایت) مد نظر قرار داده است، فقط محدود به ارزش مادی آن و یا ارزش اقتصادی صرف اثر ادبی و هنری نیست، بلکه منظور این است که، اثر ضمن ارزش اقتصادی با معیار عرف، اخلاق حسنه و نظم عمومی هم­ سنجیده می­ شود و بایستی توجه داشت که ارزش اقتصادی به تنهایی ملاک مالیت مال نیست و باید ضمن داشتن ارزش مالی، به منفعت و مشروعیت عقلایی (عدم مغایرت با موازین شرعی و اخلاق حسنه و نظم عمومی) توجه شود و این از قواعد آمره ­ای می ­باشد که در نظام حقوق ایران مورد توجه است، برای مثال اگر فردی به اثر مستهجن و مبتذل تولید کند مثل فیلم پورن گرافی که ممکن است، در آن صنعت جزو آثار دارای ارزش اقتصادی یعنی منجر به تولید پول و ثروت شود ولی چون اقدام به تبلیغ رفتار های خلاف شئونات شرعی و مخل نظم عمومی و اخلاق حسنه می­ کند، جزو آثار قابل حمایت نبوده و از معیار مالیت فقط عنصر ارزش اقتصادی را دارد ولی سایر عناصر در آن جمع نیست، مقصود قانونگذار از حمایت آثار و صاحبان آثار هنری و ادبی فقط حمایت و تأمین منافع فردی نیست، بلکه به دنبال منافع عمومی و رعایت مصالح جمعی جامعه نیز می­ باشد و مالیت داشتن مساوی با داشتن عناصری چون ارزش اقتصادی، نظم عمومی و اخلاق حسنه که در پی ضمن تأمین و حمایت منافع شخصی صاحب اثر به دنبال این است که منافع و مصالح عمومی را نیز تأمین کند.

ج) شرط نخستین بار بودن اثر

منظور اثری از حمایت قانونی برخوردار می­ شود که، پدید آورنده آن برای اولین بار در ایران به چاپ، نشر، اجرا و پخش آن اثر اقدام کرده باشد و بالتبع برخورداری از حقوق مادی ناشی از اثر منوط به این است که صاحب آن در هیچ کشور دیگری اقدام به چاپ، نشر، پخش و اجرا نکرده باشد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت ادبی و هنری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

انواع آثار ادبی و هنری

آثار ادبی و هنری را می توان به دو گروه ذیل تقسیم نمود؛

• آثار ادبی و هنری اصلی

منظور از آثار اصلی توليد های مستقيم است که انواع آن به شرح عبارتند از؛

الف – آثار نوشتاری (كتبی) مثل: كتاب و رساله،

ب – آثار شنيداری و ديداری (سمعی و بصری) مثل: نوار كاست و آثار راديويی، تلويزيونی يا سينمايی،

پ – آثار ناشی از هنر های تجسمی از قبيل؛ صنايع‌ دستی، معماری و طراحی،

ت – آثار تركيبی مثل: نماهنگ ­ها يا ترجمه‌ های همراه با تأليف.

• آثار ادبی و هنری فرعی

منظور از این نوع آثار توليد هایی است كه با استفاده از آن ها بازآفرينی می شود و آثار فرعی به شرح ذیل عبارتند از؛

1. آثار تبديلی يا اشتقاقی

آثاری است كه با استفاده از آثار اصلی و بر اساس آن ها آفريده می شوند و  اين آثار بدين جهت به عنوان آثار بكر مورد حمايت قرار می گيرند كه آفرينش آن ها مستلزم دانش تخصصی و تلاش توأم با خلاقيت است.

1.  برگردان یا ترجمه

ترجمه يک اثر از زبانی به زبان ديگر از برخی جهات آسان‌ تر از آفرينش اثری جديد نيست و مترجم، به­ ويژه برای برگرداندن آثار علمی، بايد به مفاهيم و اصطلاح­ های آن شاخه علمی در هر 2 زبان آشنايی و تسلط كامل داشته باشد و بتواند معادل واقعی هر واژه يا عبارت را با امانت داری و به صورتی گويا و قابل فهم در زبان ديگر پيدا كند و از اين رو به مهارت های ادبی هم نيازمند است.

نکته: حقوق ايران «ترجمه» به ­عنوان بخشی از حقوق مادی پديد‌ آورنده اصلی كه قابل انتقال به ديگران است.

1. برداشت یا اقتباس

اقتباس يا برداشت از آثار ديگران كه ممكن است به صورت نقل قول، الهام گرفتن از يک كتاب برای نوشتن يک نمايش نامه يا ساختن فيلم يا به صورت های مشابه ديگر انجام شود، با رعايت حقوق پديد‌ آورنده اصلی جايز است و طبق قانون حمايت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، استفاده از اثر در كار های علمي و ادبی و صنعتی و هنری و تبليغاتی يا به كاربردن اثر در فراهم كردن يا پديد آوردن اثر های ديگر از حقوق مادی صاحب اثر به شمار می رود بنابراين، براي چنين استفاده‌ هايی بايد علاوه بر استيذان پديد آورنده و پرداخت حقوق مادی وی، ذكر منبع و امانتداری ضرورت دارد.

1. گزیده ­نویسی گزيده كردن یا تلخيص

منظور از گزیده ­نویسی یا گزيده­ کردن، تلخيص اثر اصلی است. خلاصه كردن اثر در برخی موارد نيازمند تسلط فراوان بر متن و رشته تخصصی مربوط و ابتكار و ذوق خاص است. اهميت اين كار در مورد مجموعه‌ های علمی و آثاری كه در جلدهای متعدد منتشر شده‌ اند، آشكار و به ويژه امروزه رايج شده است.

تشريفات ثبت آثار ادبی هنری

طبق قانون حمايت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان با اينكه تعيين مرجع ثبت و تشريفات آن را تكليف هيأت وزيران دانسته است، اما مراجعه پديد آورندگان به آن را الزامی تلقی نكرده و با استفاده از واژه می توانند به اختياری بودن ثبت تأكيد كرده است، به تعبیر دیگر، پديد‌ آورندگان می توانند اثر و نام و عنوان و نشانه ويژه اثر خود را در مراكزی كه وزارت فرهنگ و هنر با تعيين نوع آثار آگهی می نمايد، به ثبت برسانند، که شرایط ثبت به 2 دسته ذیل قابل تقسیم است؛

• مدارک عمومی ثبت اثر هنری و ادبی

که ثبت اثر طبق درخواست‌ نامه چاپی كه از طرف وزارت فرهنگ و هنر تهيه و در اختيار درخواست‌ كننده ثبت اثر گذارده می شود، به عمل می آيد و بايد در دو نسخه به زبان فارسی نوشته و امضاء شده و حاوی نکته ­های ذیل باشد که عبارتند از؛

الف. نام و نام خانوادگي و تابعيت و اقامتگاه و شماره و محل صدور شناسنامه و تاريخ تولد پديد آورنده و يا شخصی كه به اعتبار قانون فوق‌ الذكر قائم‌ مقام پديد‌ آورنده اصلی اثر می باشد و هرگاه درخواست‌ كننده شخص حقوقی باشد، نام و شماره ثبت و اقامتگاه قانونی شخص حقوقی،

ب. اگر درخواست‌ نامه از طرف وكيل يا نماينده قانونی اشخاص مذكور در بند الف داده شود، علاوه بر مشخصات موكل نام و نام‌ خانوادگی و تابعيت و اقامتگاه وكيل، تاريخ پديد آمدن اثر با قيد روز و ماه و سال به نحوی كه اثر برای چاپ يا نشر يا پخش و يا اجرا آماده شده باشد،

ت. اگر اثر مشترک باشد، ذكر نام و مشخصات پديد‌ آورندگان به ترتيب مذكور در بند الف بالا،

ث. اگر ثبت نام يا عنوان يا علامت ويژه اثر نيز مورد تقاضا باشد،در مورد نام و عنوان ذكر كلمه يا عبارت مورد تقاضا و در مورد علامت يا نشانه ويژه، توصيف كامل آن به انضمام سه نسخه نمونه يا عكس در اندازه و رنگ اصلی و كليشه آن،

ج. تعيين نوع اثر و اعلام آن كه اثر مشمول كدام يک از انواع آثار مذكور در ماده 2 قانون می باشد.

• مدارک اختصاصی ثبت اثر ادبی و هنری

درخواست‌ كننده ثبت اثر، علاوه بر تنظيم درخواست‌ نامه و ارائه مدارک عمومی بايد اطلاعات و مداركی را كه به اعتبار نوع اثر تعيين می شود، را همراه درخواست‌ نامه و مدارک عمومی تسليم نمايند که به شرح ذیل عبارتند از؛

الف) در مورد كتاب و رساله و جزوه و نمايش نامه و هر نوشته ديگر علمی، ادبی و هنری و همچنين در مورد شعر و ترانه و سرود و تصنيف ارائه 2 نسخه كامل خطی يا ماشين‌ شده يا چاپ‌ شده يا فتوكپی اثر،

ب) در مورد اثر سمعی و بصری به منظور اجرا در صحنه‌ های نمايش يا پرده سينما يا پخش از راديو و تلويزيون ارائه 2 نسخه از اثر به هر ترتيبی كه برای اجرا نوشته يا ضبط يا نشر شده است،

پ) در مورد اثر موسيقی ارائه 2 نسخه اصل يا فتوكپی يا خطی از نت اثر، اگر نت داشته باشد، به انضمام گفتار آن اگر باشد، به ­علاوه ارائه 2 نسخه اثر روی صفحه يا نوار،

ت) در مورد نقاشی و تصوير و طرح و نقش و نقشه جغرافيايی ابتكاری و نوشته و خط ­های تزئينی و هرگونه اثر تزئينی، اثر تجسمی ارائه؛

1. دو نسخه عكس رنگی از اصل اثر مشروط بر اينكه ابعاد عكس از 24×18 سانتی متر تجاوز نكند،
2. تعيين آنكه اثر منطبق با كدام يک از آثار مذكور در قانون است،
3. شرح و توصيف كافی برای شناسايی و تشخيص اثر.

ث) در مورد پيكره (مجسمه) ارائه 2 نسخه عكس رنگی اثر به ابعاد 24×18 سانتی متر با ذكر مواد و مصالحی كه در ساختن پيكره به كار رفته و تعيين ابعاد و اندازه حقيقی و وزن آن،

ج) در مورد اثر معماری ارائه 2 نسخه نقشه كامل همراه نقشه‌ های تفصيلی و اجرايی اثر مربوط به طرح اصلی بنا و تزئينات آن و جزئيات اثر ب­طور انحصاری در مواردی كه ثبت آن مورد تقاضاست، با شرح و توصيف كامل تا حدی كه شناسايی اثر در كليات و جزئيات مورد نظر درخواست‌ كننده ممكن باشد و اگر درخواست ثبت مربوط و منحصر به قسمتی از بنا يا ساختمان يا تزئينات آن باشد، بايد روی نقشه‌ های اصلی بطور وضوح مشخص شود و در مورد تزئينات، طرح آن بايد رنگی باشد،

چ) در مورد اثر عكاسی ارائه 2 نمونه كامل از اثر كه حداكثر ابعاد آن از 24×18 سانتی متر تجاوز نكند،

ح) در مورد اثر ابتكاری مربوط به هنر های دستی يا صنعتی و نقشه قالی و گليم ارائه 2 قطعه عكس رنگی يا 2 نسخه كپی از اثر به اندازه 24×18 سانتی متر،

خ) در مورد اثر ابتكاری كه بر پايه فرهنگ عامه يا ميراث فرهنگی و هنری ملی پديد آمده باشد و هم­چنين، اثر فنی كه جنبه ابداع و ابتكار داشته باشد، نظر به ­اينكه اثر پس از پديد آمدن به­ صورت يكی از آثار تركيبی خواهد بود درخواست‌ كننده ثبت با توجه به نوع اثر و ارتباط آن با يک يا چند نوع از آثار مذكور در قانون بايد اطلاعات و مدارک خاص همان نوع يا انواع را تسليم نماید،

د) در مورد آثار سينمايی يک نسخه كامل از اثر با ذكر نام و مشخصات.

مزایای ثبت آثار ادبی و هنری

بر خلاف اختياری بودن ثبت آثار ادبی و هنری برای برخورداری از حمايت­ های قانونی، بديهی است كه نمی توان از مزايای ثبت به راحتی گذشت. حداقل سودی كه از ثبت آثار مورد حمايت قانون می توان برد، انتقال بار اثبات دعوی بر دوش طرف ديگر، سرعت وصول به حق و تعيين زمان شروع حمايت ­هاست که علاوه ­بر دشواری اثبات تعلق اثر به پديد آورنده، در برخی موارد به ­واقع ممكن است كه 2 اثر مشابه توسط 2 پديد آورنده به وجود آمده باشد، که در اين­گونه موارد علاوه بر بار اثبات اصل تعلق اثر،اثبات تقدم زمانی نيز، دست‌ كم از نظر حقوق معنوی پديد آورنده دارای اهميت است و اين مهم جز از طريق ثبت قابل دستيابی نيست.

ثبت را نبايد تنها براي پديد‌ آورندگان سودمند دانست. نظارت حاكميت بر آثار توليدي و نيز اطمينان خاطر ناشران آثار ادبی و هنری از همين راه تأمين می شود.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت ادبی و هنری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

مرجع ثبت و اقدام ­های ثبتی آثار ادبی و هنری

درخواست­ کننده ثبت آثار ادبی و هنری باید درخواست ­نامه ثبت را تنظیم و در مرکز به وزارت فرهنگ و هنر و در شهرستان­ ها به اداره ­های فرهنگ و هنر یا نماینده تعیین­ شده از طرف وزارت فرهنگ و هنر تسلیم و رسید اخذ کند.

درخواست ­کننده ثبت آثار نرم ­افزار های چند رسانه ­ای نیز درخواست نامه ثبت را به همراه 2 نسخه کامل از نمونه مورد نظر به دبیرخانه شورای عالی داده­ ورزی تحویل می‌ دهد.

‌ثبت آثار از نظر فنی توسط شورای یاد شده و از نظر محتوایی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌ شود. دبیرخانه شورای مزبور موظف است ‌قبل از ثبت اثر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دریافت نماید. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است ظرف 3 ماه از دریافت استعلام‌ دبیرخانه شورای عالی داده ورزی نظر خود را به آن دبیرخانه اعلام نماید.

مراجع دریافت درخواست­ نامه ثبت اثر کلیه درخواست­نامه ­ها را به­ واحد امور مؤلفان و مصنفان و هنرمدان در وزارت فرهنگ و هنر ارسال خواهند نمود و واحد مزبور به ­درخواست نامه­ های رسیده ظرف مدت 3 ماه رسیدگی و اگر درخواست­نامه ها طبق مقررات تنظیم شده باشد و اثر در گذشته به ثبت نرسیده باشد، آن ها را در دفتر مخصوص ثبت آثار ادبی و هنری ثبت نموده و گواهی­نامه ثبت آثار را با قید روز و ساعت تسلیم درخواست به ­نام درخواست کننده صادر و به ­وی تسلیم و رسید اخذ کند.

وزارت فرهنگ و هنر مکلف است در آخر هر ماه فهرستی از کلیه آثار ثبت شده در همان ماه را در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار روزانه تهران برای اطلاع عموم آگهی نماید. فهرست مزبور در هر مورد بطور اختصار شامل نام درخواست کننده و تاریخ ثبت و نوع اثر و معرفی موضوع آن خواهد بود.

نکته: قبول درخواست ثبت اثر و هم­چنین ثبت آن مانع اعتراض و ادعای حق از ناحیه دیگر اشخاص نخواهد بود.

نکته: اگر درخواست نامه طبق مقررات تنظیم نشده باشد، موارد نقض یا ایراد به ­صورت کتبی با پست سفارشی به درخواست­ کننده ابلاغ و تا زمانی که درخواست کننده اقدام به ­رفع نقص یا ایراد نکند درخواست ثبت بلا اقدام خواهد ماند.

نکته: درخواست­ کننده می ­تواند قبل یا بعد از ثبت اثر، تقاضای تغییر و اصلاح، تکمیل یا ابطال آن را نماید و هزینه آگهی ثبت اثر و موارد تغییر، اطلاح، تکمیل و یا ابطال آن به ­عهده درخواست­ کننده و ذی­ نفع خواهد بود.

خدمت ­های ناشی از حقوق مالكيت ادبی و هنری

لزوم ایجاد انگیزه در تولید کنندگان و ارتقاء سطح تولید جوامع بشری، کشور های توسعه ­یافته را به اعمال حمایت ­های بیشتری از پدید آورندگان و آثارشان واداشت تا در عرصه بین­ المللی و با حضور و بروز وسایل ارتباط جمعی، هم حق خالقان را ادا کنند و  هم در کنار آن ها به منافع خود دست یابند. آنچه که حمایت جوامع را از حقوق پدید آورندگان بیش از پیش ضروری می ­نماید، خدمات حقوق مالکیت ادبی و هنری به سایرین و جوامع است که به­ شرح ذیل عبارتند از؛

• ارتقاء سطح آگاهی­ های عمومی و دسترسی به اطلاعات،
• ارتقاء سطح فرهنگ،
• ارتقاء سطح امنيت.

حقوق ناشی از مالکیت یا تملک دارایی ­های ادبی و هنری

حقوق ناشی از مالکیت فکری شامل 2 دسته به شرح ذیل است؛

الف) حق مالکیت یا تملک معنوی

که نشان دهنده‌‌ انتساب محصول فکری به پدید آورنده‌‌ آن است و از آنجا که حقوق معنوی قابل انتقال نیستند، پس بنابراین قراردادی نیز در حوزه‌‌ انتقال این حقوق وجود ندارد، به­ تعبیر دیگر، حق معنوی به هیچ وجه قابل انتقال نیست و هرگونه قراردادی مبنی بر انتقال این حقوق نیز باطل است و در خصوص آثار ادبی و هنری حق معنوی شامل موارد ذیل است؛

1. حق افشاء و اعلان اثر یا عمومی کردن اثر

افشاء یک اثر به­ معنی هر نوع بیان از اثر است که با رضایت مؤلف موجب دسترسی عموم به آن، به هر شکلی، برای اولین مرتبه شود.

2. حق انتساب اثر یا حق رعایت نام و عنوان

حق هر مؤلف است که آفرینش فکری او به خود او نسبت داده شود. البته مؤلف حق دارد نام خود را مخفی نگاه داشته و اثر خود را بدون نام یا به­ صورت گمنام و یا با نام مستعار معرفی نماید.

3. حق رعایت حرمت اثر

حق حرمت یا تمامیت اثر که در برخی قوانین، از این حق با عنوان «حق غیرقابل تعرض بودن اثر» هم نام برده شده است، بدین معنی است که سرنوشت اثر باید تابع نظر مؤلف باشد و نه تابع نظر دیگران و طبق این حق، مؤلف حق دارد نسبت به هرگونه تغییر اثر خود، حذف بخشی از اثر و دیگر تغییر ها مخالفت نماید.

4. حق استرداد و نشر مجدد

که به آن حق پشیمانی یا حق بازستانی نیز گفته می شود و آن زمانی است که مؤلف حق دارد اثری را که دارای نواقص یا اشتباه ­ها یا دیگر مواردی است که موجب پشیمانی او شده است را بازستانده، اصلاح کند و مجدد منتشر کند. هم­چنین اگر مؤلف صلاح بداند می­ تواند اثر را برای همیشه از گردش حذف کند.

نکته: به­ فراخور نظام حقوقی هر کشوری این حق به طرق مختلفی اعمال می ­شود و برخی کشور ها شرایط و محدودیت‌‌ هایی را برای اعمال این حق در نظر گرفته ­اند.

ویژگی های حقوق ملکیت یا تملک معنوی اثر ادبی و هنری

حقوق ملکیت یا تملک معنوی اثر ادبی و هنری دارای 2 ویژگی به شرح ذیل است که عبارتند از؛

• غیرقابل انتقال بودن،
• محدود نبودن به زمان ومکان.

ب) حقوق ملکیت یا تملک مادی

همانطور که از نام آن نیز مشخص است، این دسته از حقوق از جنبه‌‌ اقتصادی حائز اهمیت بوده و قابل داد و ستد و انتقال به غیر است و  از مهمترین حقوق مادی در حوزه مالکیت ادبی و هنری می­ توان به موارد ذیل اشاره داشت؛

• حق انحصاری نشر

منظور حق تکثیری است که به ­صورت انحصاری به ناشر منتقل می­ شود و در مقابل، ناشر نیز هزینه‌‌ های تکثیر را بر عهده می­ گیرد.

• حق تکثیر

حق تکثیر یا نسخه برداری حقی است که به موجب آن، مؤلف بطور انحصاری حق ساخت یا اعطای اجازه‌‌ ساخت یا ممنوع کردن ساختن نمونه‌‌ های اثر خود را دارد. هم­چنین به موجب این حق،مؤلف می ­تواند شیوه‌‌ های تکثیر و تولید نمونه‌‌ های اثر خود را نیز تعیین نماید. تکثیر بنا به نوع اثر، شیوه‌‌ های مختلفی خواهد داشت. برای مثال در آثار ادبی، چاپ، عکسبرداری و کپی کردن، تکثیر محسوب می ­شوند و در آثار هنری مثل: نقاشی و عکس، کشیدن و ترسیم، عکسبرداری و تهیه میکرو فیلم، از جمله روش‌‌ های تولید نمونه‌‌ های اثر است. در آثار موسیقایی نیز این اعمال به صورت ضبط بر نوار کاست، نوار ویدیوئی، سی دی و غیره انجام می­ گردد.

• حق پخش

صاحب یا مؤلف یا هنرمند یا دارنده اثر ادبی و هنری حق انحصاری پخش تصویر یا صدای موسیقی آثار تجسمی و… را دارد و حق پخش حقی است که به موجب آن تولید اثر ادبی و هنری و هرگونه محتوای صوتی از اثر ادبی و همچنین، پخش اثر در قالب یک فیلم، منوط به کسب اجازه از پدید آورنده آن است. اگر بدون کسب اجازه از پدید آورنده محتوای صوتی از اثر ادبی او تهیه شود یا در قالب یک فیلم پخش شده باشد، غیر قانونی است و پیگرد قانونی دارد.

• حق عرضه و اجرای عمومی اثر

عرضه یعنی بهره ­برداری مستقیم از اثر، به­ تعبیر دیگر، هر شیوه‌‌ ای که موجب شود اثر بدون آنکه تکثیر شود به جامعه ارائه شود، عرضه اثر محسوب می­ شود، برای مثال نمایش دادن اثر، پخش رادیویی و تلویزیونی اثر، قرائت و روخوانی اثر و…

ویژگی های حقوق ملکیت یا تملک مادی اثر ادبی و هنری

حقوق ملکیت یا تملک مادی اثر ادبی و هنری دارای 2 ویژگی به شرح ذیل است؛

• قابل انتقال بودن،
• موقت بودن.

مدت زمان حمایت قانون از آثار ادبی و هنری

منظور مدت زمانی است که یک اثر در قلمرو مالکیت خصوصی قرار دارد و در این زمان حق بهره ­برداری که از اثر ناشی می­ شود که در زمان حیات صاحب آن متعلق به خود او و پس از مرگش برای مدت زمانی به وراث یا موصی له یا انتقال گیرندگان دیگر تعلق می­ گیرد و طبق قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و نویسندگان مدت استفاده از حقوق پدید آورنده موضوع این قانون که به شرح ذیل عبارتند از؛

• اگر اثر به موجب وصیت یا وراثت منتقل از تاریخ مرگ پدید آورنده 30 سال می باشد.
• حقوق مادی آثاری كه در نتيجه سفارش پديد می آيد تا 30 سال از تاريخ پديد آمدن اثر متعلق به سفارش دهنده، است مگر آنكه برای مدت كمتر يا ترتيب محدودتری توافق شده باشد و انتقال گيرنده حق پديد آورنده می تواند تا 30 سال پس از واگذاری از اين حق استفاده كند، مگر اينكه برای مدت كمتر توافق شده باشد.
• درباره اثر مشترک 50 سال بعد از فوت آخرین پدید آورنده خواهد بود، چه به سبب فوت، قرارداد و یا انتقال حق اثر در اختیار دارنده قرار گرفته باشد.

نکته: در هر یک از حالت ­ها اگر وارثی وجود نداشته باشد یا در اثر وصیت به کسی منتقل نشده باشد، برای همان مدت به منظور استفاده حقوقی در اختیار وزارت فرهنگ قرار می­ گیرد.

نکته: پاداش و جايزه نقدی و امتيازاتی كه در مسابقات علمی و هنری و ادبی طبق شرايط مسابقه به آثار مورد حمايت اين قانون موضوع اين ماده تعلق می گيرد متعلق به پديد آورنده خواهد بود.

استثناءهای حقوق مالکیت ادبی و هنری

منظور از استثناءها، استفاده از اثر دیگران به وسیله مصرف کننده بدون اخذ رضایت پدید آورنده اثر، به ­تعبیر دیگر  اصل بر حمایت از حقوق پدید آورنده می­ باشد و به­ صورت استثناء قانون­گذار در برخی مواردی در راستای رعایت مصالح عمومی و منافع جمعی عدول از این حمایت را روا می ­دارد و به دیگران حق استفاده از آثار صاحبان حقوق مالکیت فکری را اعطا می­ نماید، یعنی برخی از اعمال که ب­طور معمول به وسیله قوانین کپ­ی رایت ممنوع و محدود می شوند، ممکن است در شرایط خاصی که در قانون مشخص شده بدون اجازه مالک کپی­ رایت انجام شوند و بعضی از این موارد استثنائی و استفاده­ های آزاد تحت عنوان استفاده منصفانه توصیف می­ شوند.

شروط استثناءهای حقوق مالکیت ادبی و هنری

ب­طور کلی استثناءهای وارد بر حقوق مالکیت ادبی و هنری، برخوردار از سه شرط به شرح ذیل می ­باشد؛

• تکثیر اثر خاص و مشخص باشند،
• با استفاده عادی از اثر در تعارض نباشند،
• به منافع قانونی خالق اثر زیان غیر معقولی وارد نسازند.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت ادبی و هنری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

مصادیق استثناءهای حقوق مالکیت ادبی و هنری

مصادیق استثناءهای حقوق مالکیت ادبی و هنری به شرح ذیل عبارتند از؛

• استفاده آموزشی یا تحقیقات علمی به شرط آنکه نام مؤلف ذکر و غیر انتفاعی باشد،
• استفاده افراد معلول به شرط آنکه بطور مستقیم به این افراد، مربوط و غیر انتفاعی باشد،
• تکثیر مقاله ­ها توسط مطبوعات در موضوعات مذهبی، سیاسی و اقتصادی،
• نقل قول به منظور نقد یا بازنگری مشروط به آنکه اثر در گذشته بطور قانونی در اختیار عموم قرار گرفته و جنبه منصفانه داشته باشد،
• استفاده به منظور تأمین امنیت عمومی یا تضمین عرضه مناسب یا گزارش جلسه­ های دادگاه، مجلس و…،
• استفاده از سخنرانی ­های مشروط به آنکه اهداف اطلاع ­رسانی وجود داشته باشد،
• استفاده برطبق ضوابط و مقررات مذهبی یا رسمی سازماندهی­ شده توسط مقام­ های عمومی،
• استفاده از آثاری نظیر معماری یا مجسمه در مکان ­های عمومی،
• استفاده تصادفی یک اثر در آثار دیگر،
• استفاده برای تبلیغات نمایشگاه ­های عمومی یا فروش آثار هنری،
• استفاده به منظور کاریکاتور و هزل و تقلید ادبی،
• استفاده به منظور نشان دادن یا تعمیر تجهیزات،
• استفاده در شکل ساختمان یا طراحی یا نقشه ساختمان به ­منظور نوسازی ساختمان،
• استفاده برای ارائه یا در دسترس قراردادن آثار به منظور تحقیق ­ها یا مطالعه­ های شخصی،
• محدودیت ­ها و استثناءهایی که طبق قانون مقرر می ­شود.

مرجع صالح رسیدگی به دعاوی مالکیت ادبی هنری

طبق قوانین مختلف مرتبط با حقوق مالکیت یا تملک دارایی­ های ادبی و هنری، صلاحیت رسیدگی به پرونده دعاوی مالکیت ادبی و هنری، با شعبه یا شعب مخصوص دادگاه­ های عمومی است.

جرائم علیه مالکیت یا تملک دارایی های ادبی و هنری

تخلف ­ها و تجاوز ها یا جرائم علیه مالکیت یا تملک دارایی­ های ادبی و هنری از نظر نوع تخلف به 2 گروه ذیل قابل تقسیم هستند که عبارتند از؛

تجاوز به حقوق مادی مالکیت یا تملک دارایی های ادبی و هنری

طبق «قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان»، «قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی» و «قانون حمایت از حقوق نرم افزارهای رایانه ­ای» اعمال خلاف قانونی که سبب ورود ضرر و زیان مادی به پدید آورنده اثر ادبی و هنری می ­شود به شرح ذیل عبارتند از؛

1) نشر یا پخش یا عرضه تمام یا قسمتی از اثر فکری دیگران که مورد حمایت قانون است به نام خود،

2) نسخه برداری، ضبط یا تکثیر آثار صوتی و تصویری که بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله ­ای مثل واسط بادوام CD یا فلاپی، هارداکسترنال و… بدون اجازه صاحبان حق برای فروش،

3) نسخه برداری، ضبط و تکثیر برنامه، رادیویی، تلویزیون بدون اخذ مجوز،

4)سرقت ادبی، نسبت دادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشته دیگران که خود یا به غیر ولو به صورت ترجمه.

مجازات تجاوز به حقوق مادی مالکیت یا تملک دارایی ­های ادبی و هنری

طبق «قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان»، «قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی» و «قانون حمایت از حقوق نرم افزار های رایانه­ ای»

هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده بدون اجازه و یا با آگاهی یا عمدی به نام شخص دیگری غیر از پدید آورنده اثر منتشر یا عرضه کند به مجازات محکوم خواهد شد؛

• حبس از 6 ماه تا 3 سال.

هرکس بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ یا پخش کند به مجازات ذیل محکوم خواهد شد؛

• حبس از 3 ماه تا 1 سال.

تجاوز به حقوق معنوی مالکیت یا تملک دارایی ­های ادبی و هنری

طبق «قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان»، «قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی» و «قانون حمایت از حقوق نرم افزار های رایانه ­ای» اعمال ذیل به­ منظور حفظ حقوق معنوی پدید آورنده اثر فکری ممنوع و دارای ضمانت اجرای کیفری است که عبارتند از؛

• به کار بردن نام و عنوان و نشانه ویژه ­ای که معرف اثر ادبی و هنری مورد حمایت قانون است، برای اثر و آفرینش متعلق به شخص دیگری از همان نوع یا مثل آن،
• عدم ذکر نام پدید آورنده اثر در روی نسخه اصلی یا نسخه چاپ و تکثیر شده به وسیله انتقال گیرنده،
• هرگونه تغییر در اثر مورد حمایت و نشر آن بدون موافقت و اجازه پدید آورنده اثر.

مجازات تجاوز به حقوق معنوی مالکیت یا تملک دارایی­ های ادبی و هنری

طبق «قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان»، «قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی» و «قانون حمایت از حقوق نرم افزار های رایانه ای» اگر کسی نام یا عنوان یا نشانه ویژه ای که معرف اثر ادبی و هنری مورد حمایت قانون می­ باشد را برای اثر ادبی و هنری دیگری از همان نوع به ­کار ببرد به نحوی که ایجاد شبهه شود، به­ مجازات­ای ذیل محکوم خواهد شد؛

1. حبس از 91 روز تا 6 ماه،
2. جزای نقدی 10 تا 50 میلیون ريال.

خصیصه جرائم و مجازات ­ها تجاوز به حقوق (مادی و معنوی) مالکیت یا تملک دارایی­ های ادبی و هنری

• قابل گذشت بودن بزه ارتکابی

جرائم و مجازات های مقرر در قانون حمایت جنبه عمومی ندارد، لذا از جمله تخلف ­ها و جرائم قابل گذشت محسوب می ­شود.

• تعقیب بزهکار منوط شکایت شاکی خصوصی است

تعقیق مرتکب جرم فقط با شکایت شاکی خصوص امکان پذیر است.

• امکان مطالبه ضرر و زیان مادی و معنوی توسط شاکی خصوص

ممکن است متخلف علاوه بر محکومیت کیفری در صورت مطالبه مدعی خصوصی به پرداخت ضرر و زیان مادی و معنوی وارده به متضرر نیز محکوم شود.

• قابلیت آگهی مفاد حکم محکومیت در روزنامه ها است

با توجه به اهمیت موضوع و نظر به این که در اثر تخلف به حیثیت و اعتبار پدید آورنده لطمه وارد می­ شود، انتشار حکم محکومیت محکوم علیه در مطبوعات به­ منظور اعاده حیثیت و تأمین اعتبار معنوی صاحبان حق ب­طور کامل ضرورت دارد، به همین دلیل قانون به محکوم ­له حق داده که از دادگاه صادر کننده حکم قطعی درخواست کند، که مفاد حکم به هزینه وی در روزنامه­ ها آگهی شود.

قراردادهای مرتبط با حقوق مالکیت یا تملیک دارایی­ های ادبی و هنری

قراردادهایی که در رابطه با حقوق مالکیت ادبی و هنری منعقد می­ شوند به­ شرح ذیل عبارتند از؛

1. قرارداد انتشار یا نشر ادبی و هنری

یکی از مهمترین قرارداد بهره ­برداری از حقوق مؤلف، قرارداد انتشار است. انتشار به معنای اجرای حق تکثیر مؤلف است و به ساخت نمونه‌‌ ها و مصادیق اثر و توزیع آن اشاره دارد. انتشار منحصر به آثار ادبی نیست و آثار دیگری هم­چون موسیقی، نقاشی، عکس و غیره را نیز در بر می­ گیرد. در این راستا نشر نه تنها شامل نشر چاپی، بلکه شامل هر روش ضبط به صورت انبوه نیز می ­شود، ولی ب­طور معمول منظور از انتشار، نشر آثار ادبی است و در اثر انعقاد قرارداد حق انتشار، حق تکثیر به ­صورت انحصاری به ناشر منتقل می­ شود و در مقابل، ناشر نیز هزینه‌‌ های تکثیر را بر عهده می ­گیرد.

2. قرارداد عرضه اثر ادبی و هنری

قراردادی است که به موجب آن، مؤلف حق عرضه و ارائه‌‌ اثر خود به کل یا بخشی از جامعه را به 1 شخص حقیقی یا حقوقی واگذار می­ کند. موضوع این قرارداد، حق عرضه و اجرای اثر است. عرضه یا اجرای اثر مربوط به آثاری است که قابلیت تکثیر ندارند و تنها از طریق رؤیت و مشاهده مورد بهره برداری قرار می­ گیرند و هنرهای تجسمی از طریق عرضه در موزه‌‌ ها، گالری‌‌ ها و یا سالن­ ها ارائه می­ شوند و قرارداد عرضه نیز می­ تواند بین پدید آورندگان آثار و چنین مراکزی منعقد شود.

3. قرارداد تهیه اثر سمعی و بصری ادبی و هنری

اثر سمعی و بصری اثری مشتمل بر مجموعه تصاویر مرتبط و حاوی صدا می­ باشد که به قصد نمایش ایجاد می­ شود. بنابراین اثر سمعی و بصری شامل آثاری هم­چون فیلم سینمایی، فیلم کوتاه، فیلم مستند و غیره است و هرگونه فیلم در هر قالب و شکلی را در بر می­ گیرد. قرارداد تهیه اثر سمعی و بصری قراردادی است که قبل از خلق اثر منعقد می­ شود و پدید آورنده را به خلق اثری سمعی و بصری و تهیه‌‌ کننده را به مدیریت هزینه‌‌ های آن متعهد می­ سازد. در واقع در یک طرف این قرارداد، پدید آورنده یا پدید آورندگان اثر قرار دارند (بطور معمول کارگردان) و در طرف دیگر، شخصی حقیقی یا حقوقی به نام تهیه‌‌ کننده قرار دارد که هزینه‌‌ خلق اثر شامل دستمزد بازیگران، تجهیزات مورد نیاز فیلم، تهیه وسایل و امکانات و غیره را بر عهده می­ گیرد.

4. قرارداد سفارش اثر ادبی و هنری

قرارداد سفارش اثر میان پدیدآورندگان آثار و مؤسسه ­ها و اشخاص حقوقی منعقد می ­شود و در سطح جهان بسیاری از آثار هنری و سینمایی در اثر قراردادهای سفارش به وجود می ­آیند. بدین صورت که سفارش تهیه‌‌ اثری توسط سازمان یا مؤسسه طرف قرارداد به پدید آورنده داده می ­شود. هزینه‌‌ های خلق اثر نیز بر عهده سازمان مربوطه خواهد بود و نظارت و سلائق سازمان می­ تواند بر اثر خلق‌‌ شده اعمال شود. در مقابل مؤلفان نیز که بطور معمول با هزینه‌‌ های شخصی قادر به تهیه اثر نخواهند بود، از امکانات اقتصادی سازمان­ های سفارش‌‌ دهنده بهره‌‌ مند می­ شوند.

5. قرارداد پخش اثر ادبی و هنری

تولید اثر ادبی و هنری و هرگونه محتوای صوتی از اثر ادبی و همچنین، پخش اثر در قالب یک فیلم، منوط به کسب اجازه از پدید آورنده آن است و  منظور از قرارداد پخش اثر ادبی و هنری، دارنده اثر طی توافقی پخش اثر خود را به ­صورت قانونی به شخص (حقیقی یا حقوقی) فعال در حوزه پخش آثار واگذاری می­ نماید.

همانطور که ملاحظه نمودید، پرونده ‌های حقوق مالکیت ادبی و هنری پیچیدگی ­های زیادی دارند. با بهره ‌گیری از وکلای با تجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهر پارسیان می ­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهر پارسیان، در حوزه دعاوی ثبتی، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می ­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت ادبی و هنری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.