کلاهبرداری رایانه ای

بهترین وکیل در حوزه جرائم رایانه ای در این نوشتار به بررسی کلاهبرداری رایانه ای پرداخته است.

چنانچه در این زمینه نیازمند اخذ مشاوره هستید با شماره تماس های مندرج در سایت تماس حاصل فرمائید.

بررسی ماهیت، ارکان، شرایط، مجازات و مرجع صالح رسیدگی به جرم کلاهبرداری رايانه ای

کلاهبرداری يکی از مهمترين جرايم عليه اموال و مالکيت می ­باشد که برخی از آن به­ عنوان بحران قرن 20 نام برده ­اند. کلاهبرداری رايانه ­ای مثل: کلاهبرداری سنتی جرمی مقيد به حصول نتيجه مجرمانه است و بايد به واسطه سوء استفاده از رايانه از طريق افعالی نظير؛ ايجاد، محو، توقف داده و يا اختلال در سيستم رايانه ­ای، مال يا منفعت يا مزايای مالی عايد مرتکب شود و سوء استفاده از نرم افزار های رايانه ­ای برای تحصيل مال يا منفعت يا مزايای مالی وجه تمايز بين کلاهبرداری رايانه ای از ساير جرائم مشابه است.

جرم کلاهبرداری سنتی

یکی از مهمترین جرائم مالی و جرائم علیه اموال جرم کلاهبرداری است، که در آن  فرد با توسل به وسایل متقلبانه طرف مقابل خود را فریب داده و به این وسیله مال دیگری را برده و شرط آن منفعت مالی خود کلاهبردار یا شخص دیگری از این جریان است. بنابراین افراد با رضایت مال خود را تقدیم کلاهبردار می کنند. توسل به وسایل متقلبانه به قصد اغفال و فریب قربانی به قصد تحصیل ربودن اموال وی برای خود و یا دیگری.

جهت دریافت مشاوره در خصوص کلاهبرداری رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

جرم کلاهبرداری رایانه ‌ای

جرم کلاهبرداری رایانه ‌ای عبارت است از؛ وارد کردن‌، تغییر یا ایجاد وقفه در داده‌ های رایانه ‌ای یا برنامه ‌های رایانه ‌ای یا دیگر مداخلات مربوط به پردازش داده ‌ها که نتیجه پردازش داده‌ ها را تحت تأثیر قرار می ‌دهد و موجب ضرر اقتصادی یا موجب از دست دادن اموال می‌ گردد که مرتکب با قصد کسب‌ منفعت و امتیاز اقتصادی غیر قانونی برای خود یا دیگری مبادرت به افعال مزبور می‌ کند، به­ تعبیر دیگر جرم کلاهبرداری رایانه‌ ای استفاده از رایانه، اینترنت، دستگاه ­های اینترنتی و خدمات اینترنتی برای کلاهبرداری از افراد یا سازمان ‌ها و منابع آن‌ ها است.

تفاوت کلاهبرداری رایانه ­ای و کلاهبرداری سنتی

1. موضوع کلاهبرداری رايانه ­ای کسب اعم از وجه يا مال يا منفعت يا خدمات يا امتياز های مالی است، در حالی که در کلاهبرداری سنتی فقط موضوع کسب وجه یا مال است.

2. در کلاهبرداری به اصطلاح سنتی بر خلاف کلاهبرداری رایانه ای زمانی محقق می ­شود که فرد کلاهبردار موفق به فریب دادن انسان شده و در ادامه اموال متعلق به او را تحصیل می نماید، بنابراین فریب دادن رایانه به عنوان یک شئ، مشمول قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری و به ­تعبیر دیگر کلاهبرداری سنتی نمی­ شود.

3. در کلاهبرداری به اصطلاح سنتی بر خلاف کلاهبرداری رایانه ای در حقیقت باید بین استفاده از وسایل متقلبانه و فریب خوردن رابطه مستقیمی وجود داشته باشد و کلاهبردار با سوء نیت و از روی عمد اقدام به این امر نماید. این در حالی است که در کلاهبرداری مجازی، کلاهبردار باید از طریق وارد کردن، تغییر یا محو داده‌ ها یا مختل کردن سامانه و… مال یا منفعتی را تصاحب نماید.

4. جرم کلاهبرداری رایانه ­ای به عنوان یک بزه به نسبت نو ظهور در قوانین کیفری ایران، به لحاظ ارکان مادی و معنوی با کلاهبرداری کلاسیک متمایز بوده و ویژگی­ های خاص خود را دارد. این نوع کلاهبرداری، که از رهگذر تقلب یا وارد کردن داده ­ها و یا اختلال در سامانه رایانه ­ای و مخابراتی واقع می ­شود، به لحاظ رکن مادی، در زمره جرائم مطلق بوده و به مجرد تحصیل وجه یا مال یا امتیاز یا خدمات مالی واقع می ­شود و ضرورتی به فریب بزه ­دیده، بردن مال، ورود ضرر یا انتقاع مرتکب نیست.

انواع کلاهبرداری رایانه ­ای

جرم کلاهبرداری رایانه ­ای به شرح ذیل دارای انواعی است که عبارتند از؛

• توزیع ایمیل­ های جعلی،
• دسترسی غیر مجاز به رایانه ‌های درگیر شده در داده‌ کاوی از طریق جاسوس‌ افزار و بد افزار،
• هک کردن سیستم‌ های رایانه ‌ای برای دسترسی غیر قانونی به اطلاعات شخصی، مثل کارت ‌های اعتباری یا شماره ­های تأمین اجتماعی،
• ارسال ویروس‌ ها یا کرم ‌های رایانه‌ ای به قصد تخریب یا خراب کردن رایانه یا سیستم طرف دیگر.
• فیشینگ،
• مهندسی اجتماعی،
• ویروس ‌ها و حملات منع سرویس (DDoS).

جهت دریافت مشاوره در خصوص کلاهبرداری رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

ارکان جرم کلاهبرداری رایانه ­ای طبق قانون تجارت الکترونیکی ایران

• رکن قانونی‌ جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

هر کس در بستر مبادلات ‌الکترونیکی‌، یا سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از؛ داده پیام‌ ها، برنامه ‌ها و سیستم‌ های رایانه‌ ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر؛ ورود، محو، توقف داده پیام‌، مداخله در عملکرد برنامه‌ یا سیستم رایانه ‌ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم‌ های پردازش خودکار و نظایر آن‌ شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه‌، اموال یا امتیاز های مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد، کلاهبردار محسوب و به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.

سوء استفاده در جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

منظور از سوء استفاده در کلاهبرداری رایانه ­ای، هرگونه اقدام ­ها و دستکاری­ های غیر مجاز و غیر قانونی که شامل مصادیق ذیل می باشند، که عبارتند از؛

الف – وارد کردن داده ‌ها و اطلاعات (صحیح و کذب)

ب – تغییر غیر مجاز داده ‌ها و اطلاعات رایانه ‌ای،

پ – محو داده ‌ها و اطلاعات رایانه ‌ای و مخابراتی،

ت – توقف داده ‌ها و اطلاعات رایانه ‌ای،

ث – مداخله در کارکرد سیستم رایانه.

• رکن مادی جرم کلاهبرداری رایانه ‌ای‌

• موضوع جرم

رایانه وسیله ارتکاب جرم کلاهبرداری رایانه ­ای است و ممکن است ارتکاب آن با رفتار های مجرمانه دیگری مثل: سرقت داده ‌ها یا تغییر آن ها و جعل و یا با نفوذ غیر مجاز همراه باشد که‌ موضوع جرم کلاهبرداری رایانه ­ای را تشکیل می‌ دهد. بنابراین رایانه گاهی خود، موضوع ارتکاب ‌جرم است مثل سرقت کامپیوتر و گاهی وسیله ارتکاب جرم کلاهبرداری رایانه ­ای.

• اعمال مادی جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

اعمال مادی جرم کلاهبرداری رایانه ­ای را که در واقع عملیات متقلبانه در جرم مزبور است‌، به شرح ذیل عبارتند از؛

اول – مصادیق عملیات متقلبانه در جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

– تحصیل وجه یا مال از طریق دادن برنامه بدون مجوز و مخفیانه به رایانه­،

– تحصیل وجوه یا اموال از طریق تقلب در سیستم رایانه ­ای‌.

دوم – شرایط تحقق رکن مادی جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

احراز شرایط ذیل برای تحقق عنصر مادی جرم کلاهبرداری رایانه ­ای ضروری است که عبارتند از؛

• توسل به وسایل متقلبانه شامل؛ وارد کردن‌، تغییر یا ایجاد وقفه در داده‌ های‌ رایانه ‌ای یا برنامه‌ های کامپیوتری یا مداخله در پردازش داده یا نظیر آن ها،
• سوء استفاده از طریق وارد کردن‌، تغییر یا ایجاد وقفه در داده‌ های‌ رایانه‌ ای یا برنامه‌ های کامپیوتری یا مداخله در پردازش داده یا نظیر آن ها،
• موضوع جرم که شامل تحصیل وجوه یا اموال یا امتیاز توسط مرتکب است‌،
• اضرار اقتصادی یا مالی به دیگری،

• اوضاع و احوال جرم

تحقق جرم در بستر مبادله ­های الکترونیکی (رایانه ­ها یا سامانه ­های مخابراتی) صورت می­ پذیرد.

• نتیجه زیان ­بار

جرم کلاهبرداری رایانه ­ای مقید به حصول نتیجه است‌.

رکن معنوی جرم‌ کلاهبرداری رایانه­ ای

رفتار مرتکب کلاهبرداری رایانه ‌ای باید همراه با قصد فریب دیگری یا سبب اختلال و گمراهی ‌سیستم ‌های پردازش خودکار و نظایر آن شود، به ­تعبیر دیگر؛

• سوء نیت عام‌؛ در سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از؛ داده پیام‌ ها، برنامه ‌ها و سیستم‌ های‌ رایانه ‌ای و وسایل ارتباط از راه دور است که با ارتکاب افعالی (نظیر؛ ورود، محو، توقف داده پیام‌ مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ‌ای و غیره‌) دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم‌ های‌ پردازش خودکار و نظایر آن شود.
• سوء نیت خاص که تحصیل وجوه‌، اموال یا امتیازات مالی و بردن اموال دیگران است‌.

ارکان جرم کلاهبرداری طبق قانون جرائم رایانه ­ای

• رکن قانونی

هر كس بطور غير مجاز از سامانه های رايانه ­ای يا مخابراتی با ارتكاب اعمالی از قبيل؛ وارد كردن، تغيير، محو، ايجاد يا متوقف كردن داده ‎­ها يا مختل كردن سامانه، وجه يا مال يا منفعت يا خدمات يا امتياز های مالی برای خود يا ديگری تحصيل بكند، مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه ای شده است و به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.

• رکن مادی

• موضوع جرم

موضوع کلاهبرداری رايانه ­ای وجه يا مال يا منفعت يا خدمات يا امتيازات مالی است.

• رفتار مرتکب

کلاهبرداری رايانه ­ای بزهي مرکب از اعمالی چون؛ وارد کردن، تغيير، محو، ايجاد يا متوقف کردن داده ها يا مختل کردن سامانه می ­باشند. اين رفتار ها بايد بطور غير مجاز صورت گيرند و تحصيل اعم از؛ دريافت واقعی يا مجازی يا منظور کردن اعتبار مالی برای خود می باشد و شامل رفتار هایی به شرح ذیل می­ باشد؛

• وارد كردن داده ­(صحیح یا کذب) با استفاده غير مجاز از سامانه ­های رايانه­ ای يا مخابراتی،
• تغيير داده ­(صحیح یا کذب) با استفاده غير مجاز از سامانه ­های رايانه ­ای يا مخابراتی،
• محو داده ­(صحیح یا کذب) با استفاده غير مجاز از سامانه ­های رايانه­ ای يا مخابراتی،
• ايجاد داده ­(صحیح یا کذب) با استفاده غير مجاز از سامانه­ های رايانه­ ای يا مخابراتی،
• متوقف كردن داده ­(صحیح یا کذب) با استفاده غير مجاز از سامانه­ های رايانه ­ای يا مخابراتی،
• مختل كردن سامانه رايانه ­ای يا مخابراتی با استفاده غير مجاز از این سامانه ­ها.

• نتيجه حاصله

کلاهبرداری رايانه ای بايد به تحصيل مال يا منفعت يا خدمات مالی يا امتيازات مالی بی­ انجامد. اين تحصيل می­ تواند برای خود مرتکب يا ديگری باشد، ديگری، کسی است که مرتکب تحصيل را برای وی خواسته باشد.

• رکن روانی

رکن روانی کلاهبرداری رایانه ­ای شامل عمد رفتاری يعنی عمد در رفتار های رايانه ای تمثيلی و عمد در تحصيل مال يا منفعت و آگاهی مرتکب نسبت به تعلق مال يا منفعت يا خدمات مالی يا امتيازات مالی به ديگری است، در ضمن مرتکب بايد بداند که انجام رفتار های رايانه ای تمثيلی، بدون مجوز بوده است.

جهت دریافت مشاوره در خصوص کلاهبرداری رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

مجازات جرم کلاهبرداری طبق قانون تجارت الکترونیکی ایران

هر کسی که مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه ­ای شود، علاوه بر رد مال به مجازات­ های ذیل محکوم خواهد شد؛

• حبس از 1 تا 3 سال،
• پرداخت جزای‌ نقدی 50 میلیون ریال.

مجازات جرم کلاهبرداری طبق قانون جرائم رایانه ­ای

هر کسی که مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه ­ای شود، علاوه بر رد مال به یکی مجازات یا هر دو مجازات ذیل محکوم خواهد شد؛

• حبس از 1 تا 5 سال،
• يا جزاي نقدي از 50 ميليون ریال تا 250 ميليون ريال.
• مجازات تکمیلی جرم کلاهبرداری رایانه­ ای
• با توجه به مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای در هر 2 قانون جرائم رایانه ­ای و قانون تجارت الکترونیکی ایران، طبق قانون مجازات اسلامی دادگاه می­ تواند فرد محکوم به این جرم را با رعایت شرایط مقرر در قانون مذکور به مجازات­ های تکمیلی محکوم نماید.
• مجازات تبعی جرم کلاهبرداری رایانه ای­
• با توجه به مجازات جرم کلاهبرداری رایانه ای در هر 2 قانون جرائم رایانه ­ای و قانون تجارت الکترونیکی ایران، طبق قانون مجازات اسلامی، پس از محکومیت قطعی مرتکب پس اجرای حکم یا شمول مرور زمان در مدت مقرر در قانون مذکور از حقوق اجتماعی به ­عنوان مجازات تبعی نیز محروم می ­گردد.
• تعویق صدور حکم اجرای مجازات
• طبق قواعد عمومی قانون مجازات اسلامی دادگاه در صورت وجود شرایط مقرر در قانون می ­تواند برای تعویق صدور حکم اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از 1 تا 5 سال معلق نماید.
• شروع به جرم کلاهبرداری رایانه ­ای
• طبق قانون تجارت الکترونیکی ایران جرم است، ولی در قانون جرائم رایانه ­ای توسط قانونگذار پیش­ بینی نشده است، در حالی که طبق قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ اصل بر جرم بودن شروع به جرم گذاشته شده است.
• معاونت در جرم کلاهبرداری رایانه ای
• معاونت در جرم جعل رایانه ای نیز قابل تصور است و اگر هر کس، دیگری را برای اعمال مادی از قبيل؛ وارد كردن، تغيير، محو، ايجاد يا متوقف كردن داده‎ ها يا مختل كردن سامانه ­های رايانه ­ای يا مخابراتی برای استفاده غير مجاز ترغیب، تهدید، تطمیع یا تحریک کند و یا وسایل ارتکاب جرم را تهیه یا طرق ارتکاب جرم نیز فراهم کند، مشروط به وحدت قصد در ارتکاب فعل مجرمانه و همچنین تقدم زمانی میان رفتار معاون و مرتکب جرم موجود داشته باشد.

مرجع صالح به رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

طبق قواعد عمومی قانون آئین دادرسی کیفری، مرجع صالح رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ­ای دادگاه محل وقوع جرم است، ولی در برخی موارد تشخیص محل وقوع جرم کلاهبرداری رایانه ­ای به آسانی ممکن نیست، به همین دلیل قانونگذار علاوه بر ضوابط عمومی تعیین دادگاه صالح روش­ های دیگری نیز بیان نموده است.

اگر جرم کلاهبرداری رایانه ­ای در صلاحيت دادگاه­ های ايران در محلي كشف يا گزارش شود، ولی محل وقوع آن معلوم نباشد، دادسرای محل كشف مكلف است، تحقيقات مقدماتی را انجام بدهد و اگر محل وقوع جرم مشخص نشود، ‌دادسرا پس از اتمام تحقيقات مبادرت به صدور قرار و در صورت اقتضاء صدور كيفرخواست می­ كند و دادگاه مربوط نيز رای مقتضی را صادر می ­‌كند.

نسخ قانون تجارت الکترونیکی توسط قانون جرائم رایانه­ ای در ارتباط با جرم کلاهبرداری رایانه ­ای

در نگاه اول به نظر می ­رسد با تصویب قانون دوم، قانون اول ملغی از اثر است، به ­خصوص که طبق قانون جرائم رایانه ­ای «قوانین و مقررات مغایر با این قانون ملغی است.»

لازم­ به ­ذکر است­ که، از شرایط نسخ قوانین، ارتباط ماهوی قوانین از حیث عام و خاص بودن و تمیز بین نسخ و تخصیص است. بطور خلاصه، نظر به اینکه هر این 2 قانون خاص هستند، یکی مقدم و دیگری موخر، قاعده کلی این است که خاص موخر، خاص مقدم را نسخ می ­کند، ولی این قاعده در جایی قابل اجرا است که، بین 2 قانون وحدت موضوع وجود داشته باشد، در حالی که محدوده قانون تجارت الکترونیکی متفاوت از قانون جرائم رایانه ­ای است و وحدت موضوعی کلی متصور نیست هر چند وحدت موضوعی موردی وجود دارد.

پس اگر جرم کلاهبرداری رایانه ­ای به نحو مقرر در بستر مبادله ­های الکترونیکی ارتکاب یابد، قانون تجارت الکترونیکی ایران اعمال می­ شود و در سایر موارد قانون جرائم رایانه ­ای.

همانطور که ملاحظه نمودید، پرونده ‌های کلاهبرداری رایانه ای پیچیدگی ­های زیادی دارند. با بهره ‌گیری از وکلای با تجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهر پارسیان می ­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهر پارسیان، در حوزه دعاوی کلاهبرداری رایانه ای، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می ­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره در خصوص کلاهبرداری رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.