انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران

بهترین وکیل تهران در این نوشتار به بررسی انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران پرداخته است.

چنانچه در این زمینه نیازمند اخذ مشاوره هستید با شماره تماس های مندرج در سایت تماس حاصل فرمائید.

بررسی صلاحیت، وظایف و دسته ­بندی دادسراها در نظام حقوقی ایران
صلاحیت دادسراها

در بعد کیفری دادسرای عمومی و انقلاب به منظور کشف جرم، تعقیب متهم، انجام تحقیقات، حفظ حقوق عمومی و اقامه­ دعوای لازم در مورد حفظ حقوق عمومی، اجرای احکام کیفری، انجام امور حسبی و سایر وظایف قانونی در حوزه­ قضایی هر شهرستان و در معیت دادگاه ­های آن حوزه، دادسرای عمومی و انقلاب و در معیت دادگاه ­های نظامی استان، دادسرای نظامی تشکیل می‌ شود.

تعیین مرجع صالح برای رسیدگی به پدیده‌ مجرمانه، یکی از مهمترین مسائلی است، که پس از وقوع جرم مطرح می‌ شود. رسیدگی به جرم که شامل مراحل مختلفی مانند انجام تحقیقات و صدور رای می‌ شود، توسط نهادهای مختلفی صورت می‌ پذیرد که یکی از آن‌ ها دادسرا می‌ باشد.

پس از آن‌ که جرمی در سطح جامعه واقع می‌ شود، این موضوع قبل از مطرح شدن در دادگاه ابتدا در دادسرا مورد بررسی قرار می‌ گیرد. البته برخی از جرایم همچون جرایم منافی عفت یا جرایمی که دارای مجازات کمتری‌ می‌ باشند و در دنیای حقوق به آن‌ ها جرایم تعزیری درجه هفت و هشت گفته می‌ شود، به صورت مستقیم در دادگاه مطرح شده و دیگر وارد دادسرا نمی‌ شوند؛ به عبارت بهتر تحقیقات مربوط به این جرایم توسط دادگاه انجام می‌ شود.

در واقع دادسرا یکی از مهمترین نهاد‌ها در پیکره‌ نظام عدالت قضایی است که پیش از ورود قاضی و دادگاه برای بررسی پرونده و صدور حکم، تحقیقات لازم در خصوص جرم را انجام می‌ دهد تا احراز کند آیا رفتاری که انجام شده‌ است، جرم می‌ باشد یا خیر و همچنین اگر جرم است چه کسی مرتکب آن شده‌ است. این تحقیقات توسط بازپرس، دادستان یا دادیار پرونده انجام شده و پس از اتمام آن‌ ها پرونده به دادگاه ارجاع می‌ شود.

هر چند این نهاد با عنوان (دادسرای عمومی و انقلاب) شناخته می‌ شود. اما دادسرای انقلاب جدا از دادسرای عمومی نیست. بطور کلی رسیدگی به جرایم نظیر؛ توطئه علیه نظام و جرایم مربوط به مواد مخدر در صلاحیت دادگاه‌ های انقلاب است. در مقابل، سایر جرایم در دادگاه‌ های عمومی و کیفری استان رسیدگی می‌ شوند. در نتیجه تعقیب و تحقیقات مقدماتی تمام جرایم شامل جرایم مربوط به دادگاه انقلاب، عمومی و کیفری استان توسط یک نوع دادسرا به نام دادسرای عمومی و انقلاب رسیدگی می‌ شود. بسته به ناحیه وقوع جرم، دادسرای تحقیق‌ کننده به آن جرم مشخص می‌ شود. طبق قانون در حوزه قضایی هر شهرستان یک دادسرا نیز در کنار دادگاه‌ های آن حوزه تشکیل می‌ شود. بنابراین حدود صلاحیت یک دادسرا یک شهرستان را در بر می‌ گیرد.

تحقیقات مقدماتی تمام جرایم برعهده بازپرس است. دادیاران که به جانشینی از دادستان عمل می‌ کنند، به جرایمی که در صلاحیت دادگاه کیفری استان است و مجازات آن­ ها قصاص نفس، اعدام، رجم، حبس ابد، قصاص عضو و جرایم مطبوعاتی و سیاسی نیست، میتوانند رسیدگی کنند. در مورد جرایمی هم که رسیدگی به آن­ ها در صلاحیت دادگاه کیفری استان است دادستان تا قبل از حضور و مداخله بازپرس، اقدام‌ های لازم را برای حفظ و جمع‌ آوری دلایل و آثار جرم به عمل آورد و در مورد سایر جرایم دادستان میتواند انجام بعضی از تحقیقات و اقدامات را از بازپرس درخواست کند، بدون اینکه رسیدگی امر را بطور کلی به آن بازپرس ارجاع کرده باشد.

نکته: دادسرا حق دخالت، تعقیب و تحقیق در خصوص برخی جرایم را ندارد. مطابق قانون:”پرونده‌ هایی که موضوع آن ها جرایم مشمول حد زنا و لواط است، همچنین جرایمی که مجازات قانونی آن­ ها فقط تا سه ماه حبس یا جزای نقدی تا یک میلیون ریال است و جرایم اطفال ب­طور مستقیم، در دادگاه‌ های مربوط مطرح می‌ شود، مگر آن‌ که به تشخیص دادستان تحقیقات راجع­به سایر جهات ضرورت داشته باشد.”

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

وظایف دادسرا

مطابق قانون وظایف کلی دادسرا شامل؛ کشف جرم، تعقیب متهم به جرم، اقامه دعوی از جنبه حق‌ اللهی و حفظ حقوق عمومی و حدود اسلامی، اجرای حکم و همچنین رسیدگی به امور حسبی میداند. در حقیقت کشف جرم و شروع به تعقیب کیفری متهمان برعهده این نهاد است.

دسته بندی دادسراها

دادسراها از حیث صلاحیت ذاتی و مسئولیتی که قانونگذار برعهده ­شان قرارداده به دسته­ های ذیل قابل تقسیم است؛

• دادسرای عمومی و انقلاب

دادسرای عمومی و انقلاب، دادسرایی است که در حوزه­ قضایی هر شهرستان، به منظور انجام تحقیقات مقدماتی در مورد جرایمی که رسیدگی به آن­ ها در صلاحیت دادگاه­ های عمومی کیفری دو و انقلاب می باشد، تشکیل گردیده است.

نکته: هر چند دادگاه ­های کیفری دو و دادگاه انقلاب دارای صلاحیت های ذاتی متفاوتی می‌ باشند ولی انجام تحقیقات مقدماتی در جرایم موضوع جرایم در صلاحیت محاکم مذکور برعهده­ دادسرایی واحد، تحت عنوان دادسرای عمومی و انقلاب قرار دارد.

• دادسرای نظامی

سازمان قضایی نیروهای مسلح هر استان متشکل از دادسرا و دادگاه های نظامی در مرکز هر استان تشکیل گردیده است و بر حسب نیاز، در شهرستان­ ها نیز دادسرای نظامی ناحیه تشکیل می‌ شود. حوزه­ قضایی دادسرای نظامی نواحی به تشخیص رئیس قوه‌ قضاییه تعیین می‌ شود.

برای مثال: در استان مازندران،سازمان قضایی نیروهای مسلح استان مازندران در مرکز استان یعنی شهر ساری تشکیل گردیده است و بنابر ضرورت و حسب نیاز، دادسرای نظامی ناحیه چالوس نیز در شهرستان چالوس تشکیل گردیده است. رئیس دادسرای نظامی ناحیه، معاون دادستان نظامی مرکز استان نیز می باشد.

سازمان قضایی نیروهای مسلح هر استان به تعداد لازم شعب دادگاه، دادسرا و نیز تشکیلات مورد نیاز از قبیل؛ واحد ابلاغ، اجرای احکام، واحد ارشاد و معاضدت قضایی و در صورت تعدد شعب دادگاه و دادسرا، هر یک دارای دفتر کل نیز می‌ باشند.

به موجب تصویب رئیس قوه‌ قضاییه، در صورت ضرورت برای رسیدگی به جرایم ارتکابی نظامیان که در صلاحیت سازمان قضایی نیروهای مسلح است شعبه یا شعبی از دادسرای نظامی در محل استقرار تیپ ­های مستقل رزمی یا بالاتر و یا رده ه­ایی همتراز آن­ ها در سایر نیروها برای مدت معین تشکیل می‌ شود.

اختیارات و وظایف رئیس، دادستان نظامی و دیگر مقامات قضایی سازمان قضایی نیروهای مسلح هر استان، همان وظایف و اختیاراتی است که برای روسای کل دادگستری­ ها، دادستان­ های عمومی و انقلاب و سایر مقامات قضایی دادگستری مقرر گردیده است.

• دادسرای اطفال و نوجوانان

هدف خاص دادگاه و دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان براساس اصلاح، تربیت و تهذیب می­ باشد و به کلیه جرایم اطفال و افراد کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی خواهد شد.

صلاحیت خاص دادسرا و دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی به جرایم اطفال است، نه هر دعوای حقوقی که یک طرف آن نوجوان باشد، بنابراین اگر در یک حادثه رانندگی مقصر نوجوان زیر ۱۸ سال باشد، مورد برای ارسال پرونده به دادگاه اطفال و نوجوانان وجود ندارد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

• دادسرای ویژه روحانیت

در این دادسرا به جرایم روحانیون رسیدگی می ­شود. از جمله دادسراهای اختصاصی است که در معیت دادگاه ویژه روحانیت است.

صلاحیت دادسرا ویژه روحانیت؛

1. کلیه جرایم روحانیون.
2. کلیه اعمال خلاف شان روحانیون.
3. کلیه اموری که از سوی مقام معظم رهبری برای رسیدگی ماموریت داده می­ شود.
4. علاوه بر جرایم عمومی که نسبت به کلیه افراد جامعه جرم و قابل مجازات است، ممکن است عملی که در حیطه قانون مجازات به­ عنوان جرم تعریف نشده است نسبت به شخص روحانی به ­واسطه جایگاه اجتماعی ایشان، جرم تلقی گردد.

نکته: دادسرای ویژه روحانیت تهران به جرایم ارتکابی روحانیون در حوزه قضایی استان تهران رسیدگی می‌ نماید و با نظر دادستان ویژه روحانیت به جرایم روحانیون سایر شهرها هم امکان ورود دارد.

وظیفه دادسرا ویژه روحانیت

وظایف اصلی دادسرای ویژه روحانیت؛

1. پیشگیری از نفوذ افراد تبهکار به جامعه روحانیت.
2. به کیفر رساندن روحانیون متخلف.
3. پیشگیری از تخلفات روحانیون.
4. پیشگیری از وقوع جرم توسط روحانیون با تذکر و تبیین مسائل خلاف شان روحانیت، ارشاد روحانیون در موارد خلاف شان.
5. رسیدگی به جرایم روحانیون وشکایت علیه روحانیون.
6. رسیدگی به اختلافات محلی که به روحانیت مرتبط است.

• دادسرای ویژه کارکنان دولت

دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم کارکنان دولت، یکی از دادسراهای تخصصی می­ باشد که رئیس آن به عنوان معاون دادستان عمومی و انقلاب تهران، انجام وظیفه می­ کند. شعب بازپرسی دادسرای ویژه کارکنان دولت در تهران، صلاحیت رسیدگی به جرایم کلیه کارکنان دولت، مقامات قضایی، استانداران، امرای ارتش و سرداران سپاه و سایر افرادی که به موجب قانون در صلاحیت اختصاصی ویژه کارکنان دولت می­ باشد، را در سراسر کشور داراست. دادسرای ویژه کارکنان دولت، در معیت مجتمع قضایی ویژه کارکنان دولت به عنوان دادگاه کیفری دو تهران (ویژه رسیدگی به جرایم کارکنان دولت) و دادگاه کیفری یک تهران، انجام وظیفه می کند.

جرایم مخصوص کارکنان دولت

جرایمی که کارکنان دولت براساس وظیفه خود مرتکب می‌ شوند و رسیدگی به آن‌ ها در صلاحیت دادسرای ویژه کارکنان دولت است، به جرایم مالی، جرایم غیرمالی و مفاسد اقتصادی، قابل تقسیم است. عمده جرایم ارتکابی کارکنان دولت؛

• جرایم مالی، ارتشاء (رشوه گرفتن)، اختلاس، کلاهبرداری، سوء استفاده از امکانات دولتی تضییع (از بین بردن) اموال دولتی و تصرف غیرمجاز در اموال دولتی را میتوان نام­برد.
• جرایم غیرمالی که توسط کارکنان دولت اتفاق می­ افتد، سوء استفاده از مقام، بازداشت غیرقانونی، رفتار بر خلاف قانون، اظهارنظر مغرضانه، صدور گواهی خلاف واقع، و از این دست جرایم را می­توان نام برد.
• جرایم اقتصادی که مرتکب آن فقط کارمند دولت میتواند باشد و اگر شخص مرتکب کارمند دولت نباشد، جرم تحقق نمی ­یابد.

امکان طرح شکایت از قضات در دادسرای کارکنان دولت

براساس قانون، قضات دارای مصونیت قضایی می‌ باشند و اگر کسی از قاضی شکایت کیفری مطرح نماید دادسرای ویژه کارکنان دولت، ابتدا با بررسی مدارک و مستندات، در صورتی­ که دلایلی شاکی را کافی ببیند موظف است پرونده را جهت تعیین تکلیف به دادسرای انتظامی قضات ارسال نماید. دادسرای انتظامی قضات با بررسی موضوع در صورتی که ارتکاب جرم از ناحیه قاضی را احراز نماید نسبت به صدور قرار تعلیق موقت از قضاوت اقدام و پرونده را جهت رسیدگی به اتهام قاضی مشتکی عنه (افرادی که از آن­ ها شکایت شده است) به دادسرای ویژه کارکنان دولت ارجاع می‌ نماید تا نسبت به رسیدگی در  حدود صلاحیت دادسرای ویژه کارکنان دولت اقدام نماید.

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

• دادسرای جرایم پزشکی

دادسرای جرایم پزشکی از جمله دادسراهای تخصصی قرار دارد. این دادسرا متشکل از 9 نفر بازپرس، 8 نفر دادیار،1 نفر دادیار اظهار نظر و 42 کارمند است. حدود صلاحیت این دادسرا توسط رئیس قوه ­قضاییه تعیین می ­شود. مراجع قضایی تنها به جرایمی که ناشی از قصور پزشکی هستند رسیدگی می­ کنند. اما دامنه فعالیت آن­ ها بسیار گسترده است. اما دادسرای جرایم پزشکی تمام جرایمی که مربوط به امور پزشکی مانند جرایم مربوط به امور دارویی، مواد خوراکی، ثبت علائم تجاری و پزشکی و جرایم دندانپزشکی را هستند را رسیدگی می کند.

خدمات دادسرای جرایم پزشکی

جرایم دارویی، پزشکی، بهداشتی و … در دادسرای جرایم پزشکی رسیدگی می شود. رئیس قوه قضاییه حدود صلاحیت­ تمامی دادسراها از قبیل؛ دادسرای جرایم کارکنان دولت، دادسرای جرایم اقتصادی، دادسرای جرایم کودکان، دادسرای جرایم پولی و بانکی، دادسرای امور سرپرستی، دادسرای جرایم جنایی و … را تعیین می­کند. ارائه خدمات قضایی مربوط به جرایم پزشکی در تمامی شهرها امکان ­پذیر است. خدمات این دادسرا تحت عنوان پیگیری تمامی پرونده ­های مربوط به جرایم پزشکی و دارویی است.

بطور کلی شرط تحقق جرایم پزشکی این است که توسط کادر درمان، پزشکان و دندان پزشکان قصور یا اشتباهی رخ داده باشد. این خطا و اشتباه به شرطی قابل پیگیری است که در تشخیص و درمان بیماری نقش مستقیمی داشته ­باشد و در صورتی که قصور یا اشتباه باعث آسیب غیر عمدی به بیمار شده باشد، جرم محسوب نمی­ گردد و فقط ضامن پرداخت دیه می باشند. بطور مثال: اگر عدم رعایت موازین علمی باعث آسیب به بیمار شود جرم محسوب می­ شود. زمانی­ که تشخیص نادرست و عدم رعایت موازین علمی باعث ضرر و زیان مادی و معنوی به بیمار شود جرم محسوب می ­شود.

• دادسرای ویژه قاچاق کالا

دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز از جمله دادسراهای تخصصی است. این دادسرا یکی از معاونت­ های دادستانی می­ باشد، که در راستای تخصصی کردن رسیدگی­ ها در تهران و براساس قانون جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز و آئین­ نامه اجرایی آن تشکیل شده است.

حدود صلاحیت دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز

با توجه به اصول و قواعد کیفری، برای انجام تحقیقات مقدماتی و شروع به کشف جرم، مرجع کیفری دادسرا عهده دار رسیدگی می­ باشد و با نظر به تخصصی شدن وظایف دادسرا و حجم کثیر پرونده‌ های کیفری، هر کدام از این دادسراها به صورت ویژه و تخصصی صلاحیت رسیدگی دارند.

صلاحیت دادسرای ویژه­ قاچاق کالا و ارز در مواردی است که موضوع کالای قاچاق شامل کالاهای ممنوعه از قبیل؛ مشروبات الکلی، آثار سمعی و بصری مستهجن، دریافت تجهیزات دریافت از ماهواره بطور غیرمجاز، اموال تاریخی و فرهنگی و آلات و وسایل قمار باشد و یا قاچاق کالاهای ممنوع و قاچاق کالا و ارز که مستلزم حبس و یا انفصال از خدمات دولتی گردد و همچنین مواردی که قانون رسیدگی به قاچاق کالا را در صلاحیت دادگاه انقلاب قرار داده است. دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز به عنوان مرجع ابتدایی و تحقیق، تحقیقات مقدماتی را آغاز و در صورت احراز مجرمیت فرد، با صدور قرار مجرمیت و قرار کیفرخواست، پرونده را به دادگاه انقلاب ارسال می­ کند. با توجه به قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سازمان تعزیرات حکومتی در مواردی که کالای موضوع قاچاق مشمول موارد گفته شده نگردد، صلاحیت رسیدگی دارد.

• دادسرای ویژه امور اقتصادی

جرایم اقتصادی جرایمی هستند که به نظام و سیستم اقتصادی کشور لطمه وارد می‌ کنند. قانونگذار با مرتکبین جرایم اقتصادی خیلی سخت‌ گیرانه برخورد می‌ کند و جرایم زیادی مشمول جرایم اقتصادی می‌ شوند. رشا و ارتشاء، اختلاس، پولشویی، کلاهبرداری، پولشویی، فرار مالیاتی و … از جمله این جرایم هستند.

جرم فرار مالیاتی که با تاسیس شرکت‌ های صوری توسط سود جویان به صورت گسترده در کشور در حال ارتکاب بود با راهکار جدید قوه قضاییه کاهش محسوس یافت. وصول مطالبات دولت از طریق مالیات‌ های مستقیم، دغدغه‌ ای است که مسئولان قضایی کشور در سال‌ های اخیر داشته‎‌ اند. رویکرد رئیس جدید قوه ­قضاییه در مبارزه منسجم با جرایم مالی و مالیاتی موجب شد تا دادسرای ویژه جرایم اقتصادی و دادسرای ویژه جرایم پولی و بانکی به صورت متمرکز به نشانی جدید منتقل شوند.

صلاحیت‌ های دادسرای ویژه جرایم اقتصادی تهران

صلاحیت دادسرا همان اختیار و تکلیف قانونی است که به دادسرا به موجب قانون داده شده است. برای مثال: دادسرای ویژه جرایم اقتصادی به تحقیق در خصوص جرایم اقتصادی می‌ پردازد و دادسرای ویژه اطفال به جرایم اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌ نماید. دادسرا اولین مرحله در رسیدگی به جرایم است و در آن در خصوص وقوع جرم و مجرم تحقیقات به عمل می‌ آید. صلاحیت دادسرای ویژه جرایم اقتصادی در خصوص جرم فرار مالیاتی به این صورت خواهد بود؛

1. تعقیب و پیگیری جرم فرار مالیاتی شرکت‌ ها و اشخاص با اعلام سازمان امور مالیاتی کشور.
2. رسیدگی به شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی درباره جرایم و مفاسد اقتصادی.
3. رسیدگی به جرم کلاهبرداری و فرار مالیاتی از طریق اجاره کارت بازرگانی اشخاص و…

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

• دادسرای ویژه امور جنایی

برخی از دادسرا‌ها دارای صلاحیت تخصصی می‌ باشند؛ یعنی بطور خاص مشخص شده‌ است که صلاحیت رسیدگی به چه جرایمی را دارند. دادسرای امور جنایی یکی از دادسرا‌های تخصصی تهران است و به جرایمی از قبیل؛ قتل (قتل عمد و قتل‌ های مشکوک)، آدم‌ ربایی، تجاوز به عنف و بازداشت غیرقانونی که در حوزه‌ قضایی تهران رخ می‌ دهد، رسیدگی می‌ کند. در واقع اگر هر یک از این جرایم در هر یک از مناطق ۲۲ گانه‌ تهران واقع شود، باید برای رسیدگی به این دادسرا فرستاده شود.

شکایات مربوط به جرایمی که ذکر شد در این دادسرا باید مطرح شود و اگر در کلانتری‌ های اطراف هم این شکایت مطرح شود، باید در نهایت هم به دادسرای امور جنایی فرستاده شود. نحوه‌ رسیدگی به پرونده‌ های مربوط به این جرایم در دادسرای امور جنایی به این نحو است که پس از وقوع این جرایم، پلیس به دادسرای امور جنایی گزارش می‌ دهد و پس از آن با تشکیل پرونده تحقیق درباره‌ موضوع آغاز می‌ شود؛ بنابراین شکایات مربوط به این جرایم اگر در تهران ارتکاب یافته باشند، هم از طریق کلانتری‌ ها و هم از طریق مراجعه مستقیم و شکایت از سوی اشخاص در دادسرای امور جنایی قابل طرح است.

صلاحیت دادسرای جرایم جنایی تهران

از نظر صلاحیت محلی، تمامی مناطق 22 گانه تهران، به استثناء شهر ری که دارای دادسرای مستقل می باشد، در حوزه قضایی تهران قرار دارند. با جدا شدن شهرستان پردیس از تهران، دادسرای ناحیه ۲۶ نیز منحل و پردیس، جاجرود و بومهن، از شهر تهران منتزع شدند.

صلاحیت ذاتی دادسرای جرایم جنایی تهران نیز به پرونده‌ های قتل عمد و غیرعمد، آدم ربایی، تجاوز به عنف، فقدان اشخاص، محدود می‌ شود.

دادسرای جرایم جنایی تهران، در جنوب غربی تهران واقع شده است و تمامی کلانتری های سطح شهر تهران و پلیس آگاهی تهران بزرگ، به عنوان ضابط دادسرای امور جنایی تهران انجام وظیفه می‌ نمایند.

قضات دادسرای جرایم جنایی تهران، از قضات با سابقه انتخاب می‌ شوند تا توان کار قضایی مرتبط با جرایم خشن را داشته باشند. شعبه ویژه کشیک قتل، در تمام طول ۲۴ ساعت مشغول فعالیت و دایر می‌ باشد.

• دادسرای ویژه جرایم امنیتی

با گسترده ­تر شدن تنوع جرایم و انواع آن و همچنین با افزایش حجم پرونده‌ های کیفری در موضوعات کیفری، رسیدگی به امور کیفری، تخصصی گردیده است و لذا برای رسیدگی به این جرایم دادسراهای متعدد و متنوعی تشکیل گشته است که هر کدام در زمینه ای تخصصی صلاحیت رسیدگی به بعضی از جرایم خاص را دارد. تقسیم ­بندی دادسراها به نحو تخصصی، این مزیت را دارد که هر کدام میتوانند موضوعات کیفری را به نحو دقیق ­تر و سریع تر بررسی کنند. ماهیت بعضی از جرایم به گونه ­ای است که رسیدگی به آن ایجاب می ­کند به خاطر وجود برخی از ملاحظات امنیتی به صورت مخفی و تخصصی باشد. این جرایم از این جهت نیاز به مرجع خاص برای رسیدگی دارد که با امنیت کشور و جامعه و امور امنیتی و مصالح کشور ارتباط مستقیم دارد. به همین خاطر برای رسیدگی به این موارد وجود یک دادسرای تخصصی به نام دادسرای ویژه جرایم امنیتی پیش‌ بینی شده است.

دادسرای ویژه جرایم امنیتی که صلاحیت رسیدگی به بعضی از جرایم کیفری را دارد. این دادسرا از معاونت­ های دادسرای عمومی و انقلاب می ­باشد و خود به عنوان یک دادسرای تخصصی محسوب می‌ شود و تحت عنوان یک دادسرای مجزا نمی‌ باشد.

حوزه­ صلاحیت این دادسرا ب­طور دقیق در قانون مشخص نشده ولی با توجه به رویه­ موجود در این دادسرا و عنوان آن می­توان صلاحیت این دادسرا را در موارد امنیتی و مواردی که اقدامات خرابکارانه و تروریستی انجام می‌ شود و همچنین در موارد جاسوسی و در مواردی که اقداماتی جهت اخلال در نظام اقتصادی کشور صورت می‌ گیرد همه­ این ­ها از موارد صلاحیت رسیدگی در دادسرای ویژه جرایم امنیتی می‌ باشد.

صلاحیت رسیدگی دادسرای ویژه جرایم امنیتی

دادسرا در مقام رسیدگی صلاحیت کشف جرم و تعقیب متهمین و دستگیری مظنونین و مجرمین و در صورت برائت اقدام به صدور قرار منع و یا موقوفی تعقیب و در صورت مجرمیت اقدام به صورت کیفرخواست و پرونده را جهت رسیدگی به دادگاه صالح ارسال می‌ نماید. برای همین در قانون برای رسیدگی مقرراتی تصویب شده که چارت سازمانی دادسرا و کارمندان آن ملزم به رعایت آن می‌ باشند.

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

با توجه به تخصصی بودن رسیدگی در دادسرای ویژه جرایم امنیتی، این قاعده هم شامل حال دادسرا ویژه جرایم امنیتی می­ گردد. مصادیق جرایمی که دادسرای ویژه جرایم امنیتی به آن رسیدگی می­ کند، به شرح ذیل می­ باشد؛

1. جرایم علیه نظام اقتصادی کشور

• رسیدگی به جرایمی که به هر نحو انجام و ارتکاب آن به قصد برهم زدن و یا اخلال در نظم اقتصادی و یا ایجاد اخلال در نظم اقتصادی می‌ باشد.
• جعل کردن و یا استفاده از سند مجعول، یا وارد کردن کشور کردن اسکناس های رایج داخلی و خارجی و اسناد تعهدآور بانکی، به قصد برهم زدن و یا ایجاد اخلال در نظم اقتصادی، مشروط به آن­ که محارب شناخته نشود.
• کلاهبرداری در سطحی که موجب اخلال در نظام اقتصادی گردد و مشمول محاربه نباشد.
• اختلاس در سطحی که موجب اخلال در نظم اقتصادی گردد و محاربه نباشد.

2. جرایم علیه امنیت ملی و داخلی

• تشکیل دسته یا جمعیتی که قصد برهم زدن امنیت کشور را داشته باشند بدون انکه محارب باشند.
• قرار دادن نقشه و اسرار و تصمیمات در زمینه سیاست داخلی و خارجی که متضمن جاسوسی باشد.
• جاسوسی به نفع دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در ایران که به ضرر امنیت ملی باشد.
• جاسوسی و قرار دادن اطلاعات طبقه بندی شده در پوشش مسولین در اختیار دیگران.
• همکاری با دول متخاصم علیه جمهوری اسلامی به هر نحو در صورتی که محارب نباشد.
• مخفی کردن یا سبب مخفی کردن و یا کمک کردن به قصد برهم زدن امنیت ملی به افرادی که به عنوان جاسوس مامور به جاسوسی و یا مامور ایراد لطمه به کشور بوده اند.
• تهدید به بمب­ گذاری در وسایل نقلیه عمومی به قصد برهم زدن امنیت ملی کشور.
• تحریک و اغوا مردم به جنگ و کشتار یکدیگر به قصد برهم زدن امنیت ملی کشور.
• جرایم مربوط به جاسوسی.

تفاوت دادسرای انقلاب و ویژه جرایم امنیتی

در معیت دادگاه انقلاب، دادسرای انقلاب در بعضی از جرایم صلاحیت رسیدگی دارد که شامل موارد زیر می­ باشد؛

1. در موارد محاربه و افساد فی ­الارض و بغی به قصد مقابله با نظام اسلامی.
2. در موارد قاچاق کالا و موادمخدر در سطح کلان و به گونه ­ای که به قصد اخلال در نظام اقتصادی کشور باشد.
3. توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری.
4. دعاوی مربوط به امور مالی و اموال دولتی اصل ۴۴ قانون اساسی.
5. جرایم مربوط به توزیع و نشر آثار سمعی و بصری.

• دادسرای ارشاد

از جمله مهم­ترین مراکز مقابله با فساد اجتماعی و همچنین جرایم فرهنگی در ایران دادسرای ارشاد می ­باشد. مرکزی که وظیفه­ رسیدگی به انواع جرایم فرهنگی مثل: خانه فساد، رعایت نکردن شئونات اسلامی و همچنین جرایم فرهنگی را دارد دادگاه ارشاد می ­باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا همان دادگاه ارشاد از وزارت­خانه‌ های دولت جمهوری اسلامی ایران است، که مسئولیت محدود کردن دسترسی رسانه‌ ای به ­هرگونه محتوای غیراسلامی و جلوگیری از تبلیغات فرهنگ بیگانه در جمهوری اسلامی ایران را برعهده دارد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

وظایف دادسرای ارشاد

از جمله وظایف اصلی دادسرای ارشاد این می­ باشد؛

1.  به جرایم فرهنگی و اجتماعی کشور رسیدگی می­ کند.
2. از جمله اهداف و وظایف دادگاه ارشاد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی استقلال فرهنگی و مصونیت جامعه از نفوذ فرهنگ اجانب است.
3. اعتلای آگاهی‌ های عمومی در زمینه‌ های مختلف و شکوفایی استعدادها و روحیه تحقیق، تتبع و ابتکار در جامعه رواج فرهنگ و هنر اسلامی است.

• دادسرای نیابت قضایی

واگذاری اختیار از سمت مقام ­قضایی ذی­ صلاح به مقام ­قضایی حوزه دیگر برای انجام تمامی اقدامات قضایی لازم را نیابت ­قضایی می­ نامند. به عبارت دیگر، اگر مشکل قضایی دریک شهر یا شهرستان به ­وجود آمده باشد و یا این­که نیاز مداوم به پیگیری و مراجعه حضوری داشته­ باشد، بهترین گزینه گرفتن نیابت از دادگاه می­ باشد.

نیابت قضایی بر اساس میزان واگذاری اختیارات در رسیدگی به دو دسته تقسیم می ­شود؛

•  نیابت قضایی عام:

در صورتی­ که بازپرس و یا دادیار محل وقوع جرم، تمامی اقدامات از جمله اقدامات قضایی را از شروع تا پایان تحقیقات به بازپرس یا دادیار دیگر حوزه قضایی واگذار نماید، این نیابت را نیابت ­عام می­نامند. در نیابت قضایی عام بازپرس ب­طور کامل اختیارات قضایی خویش را به بازپرس دیگر واگذار می ­کند و خود در هیچ­ یک از مراحل اقدام قضایی مناسب یا تعیین نوع قرار که علیه متهم صادر گردیده دخالتی نمی ­کند و آن را به بازپرس شهرستان دیگر واگذار می­ کند.

• نیابت قضایی خاص:

چنانچه بازپرس و یا دادیار محل وقوع جرم، کل و یا بخشی از اقدامات قضائی را به بازپرس و یا دادیار حوزه قضایی دیگر واگذار نماید این نیابت را نیابت قضایی خاص می ­نامند.

انواع نیابت قضایی

• نیابت قضایی داخلی

در مواقعی­ که مرجعی از مراجع قضایی در داخل کشور به مرجع قضایی دیگر در ایران نیابت دهد، به آن نیابت قضایی داخلی می­ گویند.

• نیابت قضایی بین ­الملل

در مواقعی­ که یکی از مراجع قضایی ایران، به مراجعی در خارج از کشور نیابت انجام کاری دهد به آن نیابت قضایی بین ­الملل می­ گویند. در نیابت قضایی بین­ الملل مسئله نکته مهم این است که باید معاهده و یا معامله ­ای بطور متقابل بین دو کشور صورت گرفته شده­ باشد. یعنی اینکه هر دو کشور نیابت قضایی را بپذیرند و این­که مطابق مقررات خود آن کشور مورد نظر صورت­ گیرد.

نحوه اجرا نیابت قضایی

با صادر شدن قرار نیابت قضایی کیفری از سوی بازپرس، باید اصل یا تصویر مدارک مورد نیاز را با تصریح نمودن موارد لازم به بازپرس محل مورد نظر ارسال کندد و خواستار انجام امور محوله شوند.

جهت دریافت مشاوره در خصوص انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.