قرار تعلیق اجرای مجازات

در این مقاله به بررسی ماهیت قرار تعلیق اجرای مجازات در نظام حقوق کیفری ایران خواهیم پرداخت.

منظور از تعلیق مجازات یعنی اینکه مجازات مجرم بطور موقت و در مدت زمانی مشخص اجرا نشود و هدف از چنین عملی فرصت دادن به متهم است تا حتی با وجود سوءپیشینه بتواند به حالت اولیه و عادی زندگی و اجتماع باز گردد. تخفیف مجازات یکی از ابزار های مؤثر سیاست جنایی در اجرای اصل فردی‌ کردن مجازات، اثر بخشی بیشتر و دست‌ یابی به اهداف اصلاحی و درمانی کیفر محسوب می‌ شود. در نظام حقوق کیفری ایران به تبعیت از فقه، تخفیف مجازات در حدود و قصاص و دیات راه ندارد و این مجازات‌ ها تابع احکام خاص خود هستند.

قرار تعلیق اجرای مجازات

قرار تعلیق اجرای مجازات عبارت از؛ این است که اجرای تمام یا قسمتی از مجازات در مورد محکوم‌ علیه با شرایط خاصی معلق شود. بر این اساس، دادگاه صادر کننده حکم‎ اجرای مجازات مذکور در دادنامه را با توجه به شرایطی و برای مدتی معین و به منظور اصلاح و تربیت مجرم به تأخیر می‌ اندازد. به­ تعبیر دیگر تعلیق مجازات یعنی اینکه مجازات مجرم بطور موقت و در مدت زمانی مشخص اجرا نشود و هدف از چنین عملی فرصت دادن به متهم است تا حتی با وجود سوءپیشینه بتواند به حالت اولیه و عادی زندگی و اجتماع بازگردد.

قرار تعلیق اجرای مجازات به وسیله دادگاه ضمن حکم محکومیت یا پس از صدور آن صادر می‌ گردد. کسی که اجرای حکم مجازات وی بطور کلی معلق شده است، اگر در بازداشت باشد فوری آزاد می‌ گردد. تعلیق اجرای مجازات محکوم نسبت به حق مدعی خصوصی تأثیری ندارد و حکم پرداخت خسارت یا دیه در این موارد اجراء می‌ شود. هرگاه محکوم از تاریخ صدور قرار تا پایان مدت تعلیق، مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه 7 نشود، محکومیت تعلیقی بی­ اثر می‌ شود. در صورتی که قسمتی از مجازات یا یکی از مجازات‌ های مورد حکم معلق شود، مدت تعلیق از زمان خاتمه اجرای مجازات غیر معلق محاسبه می‌ گردد و در مواردی که به موجب قوانین اداری و استخدامی، محکومیت کیفری موجب انفصال است در صورت تعلیق، محکومیت معلق، موجب انفصال نمی‌ گردد، مگر آنکه در قانون تصریح یا قرار تعلیق لغو شود.

پس منظور از قرار تعلیق مجازات یعنی اینکه طبق این قرار مجازات مجرم بطور موقت و در مدت زمانی مشخص اجرا نشود و هدف از چنین عملی فرصت دادن به متهم است تا حتی با وجود سوءپیشینه بتواند به حالت اولیه و عادی زندگی و اجتماع باز گردد.

شرایط عمومی قرار تعلیق اجرای مجازات

شرایط عمومی قرار تعلیق اجرای مجازات عبارتند از؛

• وجود جهات تخفیف،
• پیش‌ بینی اصلاح مرتکب،
• جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران،
•  فقدان سابقه کیفری مؤثر.

شرایط صدور قرار تعلیق اجرای مجازات

دادگاه صادر کننده حکم برای به­ کار گرفتن تعلیق اجرای مجازات محدودیت­ هایی دارد و پس از احراز بعضی از شرایط شکلی یا ماهوی اختیار صدور قرار تعلیق اجرای مجازات را دارد؛

• تعلیق مختص جرایم تعزیری است،
• تعلیق اجرای مجازات، مشمول جرایم تعزیری است و جرایم مربوط به حدود و قصاص، تعزیرات شرعی، از شمول موارد تعلیق استثناء شده‌ اند،
• مجازات‌ های قابل تعلیق، مربوط به مجازات‌ های درجه ۳ تا ۸ می­ شود که در مقایسه با مقررات تعویق صدور حکم که درجه­ های ۶ تا ۸ را در بر می‌ گرفت، گستره مجازات‌ های قابل تعلیق بیشتر است.

انواع قرار تعلیق اجرای مجازات

طبق قانون مجازات اسلامی، قرار تعلیق اجرای مجازات بر دو نوع تقسیم شده است؛

قرار تعلیق اجرای مجازات ساده

  در تعلیق ساده مرتکب بطور کتبی متعهد می‌ گردد، در مدت تعیین شده به وسیله دادگاه، مرتکب جرمی نشود و از نحوه رفتار وی پیش­ بینی شود که در آینده نیز مرتکب جرم نمی‌ شود، یعنی هرگاه محکوم از تاریخ صدور قرار تا پایان مدت تعلیق، مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه 7 شود، قرار تعلیقی بی‌ اثر می‌ شود، مدت تعلیق ساده 1 تا 5 سال است.

قرار تعلیق اجرای مجازات مراقبتی

در تعلیق مراقبتی علاوه­ بر شرایط تعویق ساده، مرتکب متعهد می‌ گردد، دستور ها و تدابیر مقرر شده به وسیله دادگاه را در مدت تعویق رعایت کند یا به موقع اجراء گذارد.

تدابیر تعلیق مراقبتی

طبق قانون مجازات اسلامی تعیق مراقبتی همراه با تدابیری به شرح ذیل است؛

•  حضور به موقع در زمان و مکان تعیین شده توسط مقام­ قضایی یا مددکار اجتماعی ناظر،
•  ارائه اطلاعات و اسناد و مدارک تسهیل کننده نظارت بر اجرای تعهدات محکوم برای مددکار اجتماعی،
•  اعلام هرگونه تغییر شغل، اقامتگاه یا جا به­ جایی در مدت کمتر از پانزده روز و ارائه گزارشی از آن به مددکار اجتماعی،
•  کسب اجازه از مقام­ قضایی به منظور مسافرت به خارج از کشور.

نکته: تدابیر یاد شده می‌ تواند از سوی دادگاه همراه با برخی تدابیر معاضدتی از قبیل معرفی مرتکب به نهاد های حمایتی باشد.

صدور قرار تعلیق اجرای مجازات

منظور از صدور قرار معلق نمودن اجرای مجازات به معنای برائت کامل از نتایج جرم نیست، بلکه مجرم تنها از جنبه‌ وجهه‌ عمومی مجازات رهایی می‌ یابد و جنبه‌ خصوصی مجازات فقط در صورت گذشت شاکی خصوصی زایل می‌ شود وگرنه همچنان ادامه می‌ یابد. چنانچه محکومی که اجرای مجازاتش معلق شده برای اولین­ بار از دستورات دادگاه بدون عذر موجه تخلف کند، دادگاه یا به مدت تعلیق او 1 تا 2 سال اضافه می‌ کند یا قرار تعلیق مجازات را لغو می‌ کند.

دستور های دادگاه در صدور تعلیق اجرای مجازات مراقبتی

در تعلیق مراقبتی، دادگاه صادر کننده قرار می‌ تواند با توجه به جرم ارتکابی و خصوصیات مرتکب و شرایط زندگی او به­ نحوی که در زندگی وی یا خانواده اش اختلال اساسی و عمده ایجاد نکند مرتکب را به اجرای یک یا چند مورد از دستور های زیر در مدت تعلیق، ملزم نماید؛

• حرفه­ آموزی یا اشتغال به حرفه‌ ای خاص،
• اقامت یا عدم اقامت در مکان معین،
• درمان بیماری یا ترک اعتیاد،
• پرداخت نفقه افراد واجب النفقه،
• خودداری از تصدی کلیه یا برخی از وسایل نقلیه موتوری،
• خودداری از فعالیت حرفه‌ ای مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسایل مؤثر در آن،
• خودداری از ارتباط و معاشرت با شرکا یا معاونان جرم یا دیگر اشخاص از قبیل بزه­ دیده به تشخیص دادگاه،
• گذراندن دوره یا دوره‌ های خاص آموزش و یادگیری مهارت‌ های اساسی زندگی یا شرکت در دوره‌ های؛ تربیتی، اخلاقی، مذهبی، تحصیلی یا ورزشی.

افراد متقاضی و شرایط تقاضای تعلیق مجازات

• به تقاضای دادستان و قاضی اجرای احکام
• پس از اجرای مجازات می‌ توانند تقاضای تعلیق اجرای مجازات را از دادگاه صادر کننده‌ حکم نمایند.

نکته: البته امکان دارد دادگاه این موضوع را نپذیرد.

• به تقاضای محکوم
• پس از تحمل اجرای یک­ سوم مجازات،
• در صورت دارا بودن شرایط قانونی،
• تقاضا برای تعلیق اجرای مجازات خود از دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری.

متقاضی افزایش یا لغو قرار تعلیق

تنها افراد ذیل می‌ توانند درخواست افزایش مدت تعلیق یا لغو قرار تعلیق را بدهند،

• دادستان،
• قاضی اجرای مجازات.

زمان صدور قرار تعلیق مجازات

• هنگام صدور حکم محکومیت،
• اگر قاضی دادگاه هنگام صدور حکم محکومیت، وضعیت را برای تعلیق مجازات صلاح نداند، پس از گذشت از مجازات.

مرجع صالح صدور قرار تعلیق اجرای مجازات

طبق قانون مجازات اسلامی مرجع صالح به صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، دادگاه صادر کننده‌ حکم قطعی می ­باشد.

موارد لغو قرار تعلیق اجرای مجازات و صدور حکم محکومیت

هرگاه دادگاه بی ­واسطه یا طبق وظیفه دادستان یا قاضی اجرای احکام در صورت اطلاع از موارد ذیل قرار تعلیق را لغو و دستور اجرای حکم معلق را نیز صادر و مراتب را به دادگاه صادر کننده قرار تعلیق نیز اعلام می‌ کند؛

1. هرگاه محکوم از تاریخ صدور قرار تا پایان مدت تعلیق مرتکب اعمال ذیل شود؛

• ارتکاب یکی از جرایم عمدی موجب حد، قصاص، دیه و قطعیت حکم،
• ارتکاب یکی از جرایم عمدی موجب تعزیر تا درجه 7 و قطعیت حکم.

2. هرگاه دادگاه احراز کند که؛

• محکوم دارای سابقه محکومیت کیفری مؤثر بوده است که در میان آن ­ها محکومیت تعلیقی وجود داشته و بدون توجه به آن اجرای مجازات معلق شده است،
• محکوم دارای سابقه محکومیت‌ های قطعی دیگری بوده است که در میان آن­ ها محکومیت تعلیقی وجود داشته و بدون توجه به آن اجرای مجازات معلق شده است.

شرایط لغو قرار تعلیق مجازات

دادگاه به هنگام صدور قرار تعلیق بطور صریح به محکوم اعلام می‌ کند که اگر در مدت تعلیق مرتکب یکی از جرائم فوق شود، علاوه ­بر مجازات جرم اخیر، مجازات معلق نیز درباره وی اجراء می‌ شود و قرار معلق نمودن اجرای مجازات منوط به عدم ارتکاب جرایم ذیل در مدت معلق نمودن اجرای مجازات است، در نتیجه لغو قرار تعلیق و دستور اجرای حکم، ارتکاب جرم توسط محکوم در زمان تعلیق اجرای مجازات است؛

• جرایم موجب حد، قصاص، دیه،
• جرایم موجب تعزیر تا درجه 7.

آثار عدم تبعیت بدون عذر موجه از دستور دادگاه در مدت تعلیق مجازات

چنانچه محکومی که مجازات او معلق شده است در مدت تعلیق بدون عذر موجه از دستور های دادگاه تبعیت نکند، دادگاه صادر کننده حکم قطعی می‌ تواند به درخواست دادستان یا قاضی اجرای احکام؛

• برای بار اول یک تا دو سال به مدت تعلیق اضافه یا قرار تعلیق را لغو نماید،
• برای بار دوم، موجب الغای قرار تعلیق و اجرای مجازات می‌ شود.

عوامل مؤثر بر تعیین کیفر یا صدور حکم معافیت از کیفر

پس از گذشت مدت تعلیق دادگاه با توجه به موارد ذیل حسب مورد به تعیین کیفر یا صدور حکم معافیت از کیفر اقدام می‌ کند؛

• با توجه به میزان پایبندی مرتکب به اجرای دستور های دادگاه،
• گزارش‌ های مددکار اجتماعی،
• ملاحظه وضعیت مرتکب.

جرایمی که تعلیق ­پذیر نیستند

جرایمی که صدور حکم و اجرای مجازات و شروع آن­ ها قابل تعلیق نیست، به شرح ذیل عبارتند از؛

• جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، خرابکاری در تاسیسات آب، برق، گاز، نفت و مخابرات.
• جرایم سازمان­ یافته، سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار، آدم‌ ربایی و اسید پاشی.
• قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر، جرایم علیه عفت عمومی، تشکیل یا اداره مراکز فساد و فحشاء.
• قاچاق عمده مواد مخدر یا روان­گردان، مشروبات الکلی و سلاح و مهمات و قاچاق انسان.
• تعزیر بدل از قصاص نفس، معاونت در قتل عمدی و محاربه و افساد فی­ الارض.
• جرایم اقتصادی، با موضوع جرم بیش از 100 میلیون ریال.

جرایمی که بخشی از مجازات آن­ ها قابل تعلیق هستند

طبق قانون مجازات اسلامی، در جرایم ذیل تعلیق اجرای بخشی از مجازات بلامانع است، به شرح ذیل عبارتند از؛

1. در جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور در صورت همکاری مؤثر مرتکب در کشف جرم و شناسایی سایر متهمان، تعلیق بخشی از مجازات بلامانع است.
2.  جرایم علیه عفت عمومی.
3. کلاهبرداری و کلیه جرایم در حکم کلاهبرداری و جرایمی که مجازات کلاهبرداری درباره آن­ ها مقرر شده یا طبق قانون کلاهبرداری محسوب می‌ شود.
4.  و شروع به جرایم فوق­ الذکر.

مرجع صالح برای لغو قرار تعلیق مجازات

وقتی که یکی از شرایط لغو قرار تعلیق اتفاق می افتد، بطور کلی دادگاهی که صادر کننده قرار تعلیق نبوده است قرار تعلیق را لغو و دستور اجرای حکم معلق را صادر می‌ کند و مراتب را به دادگاه صادر کننده قرار تعلیق اعلام می‌ کند و در واقع دادگاهی که قرار تعلیق را صادر نکرده است، آن را لغو می‌ کند و حتی دستور اجرای حکم سابق را می‌ دهد.

همانطور که ملاحظه نمودید، پرونده‌ های کیفری پیچیدگی­ های زیادی دارند. با بهره‌ گیری از وکلای با تجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهرپارسیان می­ توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهرپارسیان، در حوزه دعاوی کیفری، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می­ نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهرپارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.