حقوق مالکیت فکری

بهترین وکیل در زمینه مالکیت فکری، صنعتی، ادبی، هنری در این نوشتار به بررسی ماهیت حقوق مالکیت فکری پرداخته است.

چنانچه در این زمینه نیازمند اخذ مشاوره هستید با شماره تماس های مندرج در سایت تماس حاصل فرمائید.

بررسی ماهیت، انواع، اهمیت ترویج و اشاعه مالکیت یا تملک دارایی­ های فکری

در دنیای امروز مالکیت فکری به ­شکل گسترده‌ ای در حوزه‌ های مختلف صنعت، ادبیات، تجارت و… مورد استفاده قرار می‌ گیرد. منافع حاصل از کاربردهای ساختار و ساز و کار مالکیت فکری، به حدی بدیهی و آشکار است که نمی‌ توان جهانی عاری از این مفهوم را صور کرد، برای مثال صنعت چند 10 میلیارد دلاری ضبط، چاپ و نشر صنایع نرم‌ افزاری که میلیون‌ ها نفر در سر تا سر جهان، از آن استفاده می‌ کنند، بدون رعایت حق تألیف (کپی‌ رایت) به‌ عنوان یکی از گونه‌ های مالکیت فکری، هیچ‌ کدام از این‌ ها وجود خارجی نداشت. اگر مالکیت فکری نبود، مخترعین و نوآوران، انگیزه‌ ای برای تولید محصول­ های بهتر و کارآمدتر نداشتند و نسل‌ های جدید گوشی‌ های هوشمند، لباس‌ های انعطاف‌ پذیر و…، در دسترس بشر قرار نمی‌ گرفت. بدون علائم تجاری و به رسمیت شناخته شدن آن‌ ها توسط سیستم‌ های حقوقی، هیچ راهی برای خرید محصولات اورجینال و اصلی وجود نداشت، جعل و تقلب در محصول­ ها به راحتی اتفاق می‌ افتاد و بازار پر از نمونه‌ های فیک و تقلبی بود که با نمونه‌ های اصلی قابل تفکیک نبودند. تمامی این­ ها، حکایت از جایگاه ویژه مالکیت فکری، در زندگی امروز انسان­ ها دارد.

حقوق مالکیت فکری یکی از اثرهای ارزشمند و ماندگار حقوقی در زمینه به رسمیت شناختن تفکر و منطق خلاق و پویا است، حقوق مالکیت فکری می‌ تواند از کوچک‌ ترین ایده‌ ها حفاظت نماید و حقی را برای صاحب ایده ایجاد نماید. مالکیت فکری به اندیشه‌ هایی اطلاق می‌ شود که به­ خودی­ خود توانایی‌ های خاص هر فرد را برای استفاده اقتصادی، علمی، تجاری و… از تفکرات خویش نشان می‌ دهد. موضوع مالکیت فکری، شی معین و خاص قابل رویت نیست و روش‌ های صیانت از مالکیت فکری و معنوی افراد در جامعه و ایده‌ های خلاق و تراوشات ذهن آنان بسیار مهم است، زیرا که حقوق مالکیت فکری می‌ تواند از کوچک‌ ترین ایده‌ ها حفاظت و حقی را برای صاحب ایده ایجاد نماید تا شرکت‌ های بزرگ سرمایه‌ گذاری نتوانند این ایده را به نام خود، تبدیل به کالای تجاری کنند و حقوق مؤلف و مصنف را نادیده بگیرند.

مالکیت فکری

حق مالکیت بشر بر دارایی‌ های ارزشمند خود، مفهومی است که از دیرباز در متون حقوقی و قانونی مختلف آمده است و حقوق مالکیت فکری، مشابه با هر حق مالکیت دیگری، به صاحبانش، اعم از مخترع یا صاحب‌ امتیاز یک پتنت، مالک یک نشان تجاری، نویسنده یا شاعر یک اثر ادبی و یا مالک یک طرح صنعتی متمایز، کمک می‌ کند تا از نتایج و منافع کار خود و سرمایه‌ گذاری‌ های انجام گرفته در راستای خلق و توسعه آن، بهره‌ مند شده و مانع از سوءاستفاده‌ های احتمالی دیگران شوند و لازم به­ ذکر است که این موارد، در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز، مبنی بر حق استفاده و محافظت از منافع مادی و معنوی تولیدات علمی، ادبی و هنری، به رسمیت شناخته شده است.

مالکیت فکری، به ابداع­ ها و دستاوردهای ذهنی اشاره دارد و شامل؛ اختراع­ ها، آثار ادبی و هنری، نمادها، نام و تصاویر مورد استفاده در تجارت و به‌ اختصار تمامی دارایی‌ های نامشهودی که با استفاده از قدرت فکر و ذهن انسان پدید آمده است را می‌ توان در قالب دارایی‌ های فکری تعریف نمود. مالکیت فکری نیز مثل سایر انواع مالکیت، دارای قابلیت ارزش‌ افزایی است.

به­ تعبیر دیگر مالکیت یا دارایی‌ های فکری به ابداع­ های ذهنی، آثار خلاقانه یا ایده‌ هایی که در یک قالب شکل گرفته و می‌ توانند به اشتراک گذاشته شوند و هم­چنین، توسط دیگران بازآفرینی شده و ساخته شوند. دارایی فکری ساخته‌ های حاصل از ذهن یا عقل و خرد انسان است.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت فکری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

انواع مالکیت فکری

مالکیت فکری بنا به ­تقسیم‌ بندی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) به 2 دسته اصلی قابل تقسیم است؛

مالکیت صنعتی

شامل؛ پتنت‌ ها، نشان‌ ها و علائم تجاری، طراحی‌ های صنعتی و نشانه‌ های جغرافیایی.

مالکیت ادبی و هنری

1 . حق مؤلف یا کپی رایت مالکیت ادبی و هنری

حق کپی‌ رایت، شامل آثار ادبی مثل: رمان، شعر و نمایش­نامه، فیلم، موسیقی، آثار هنری مثل: نقشه‌ ها، نقاشی‌ ها، عکس‌ ها و مجسمه‌ ها و هم­چنین طراحی‌ های معماری.

2. حقوق مرتبط یا حقوق جانبی مالکیت ادبی و هنری

حقوق مرتبط با کپی‌ رایت شامل حق اجرای هنرمندان بابت عملکردشان در اجرای آثار فوق، حق پخش در برنامه‌ های رادیویی و تلویزیونی و مواردی از این قبیل می‌ باشد.

اسرار تجاری

به­ نظر اسرار تجاری را نیز می‌ توان به دسته­ بندی سازمان جهانی مالکیت فکری اضافه نمود و از دارایی‌ های فکری به شمار آورد، که به دلیل نوع برخورداری از حمایت و حفاظت‌ های قانونی تا حدی متمایز از دیگر انواع مالکیت فکری است.

طبقه­ های مختلف مالکیت فکری

هر یک از این طبقه­ ها به نوع خاصی از مالکیت یا دارایی‌ های فکری اشاره داشته و از ویژگی‌ های منحصر به‌ فردی برخوردار است، که به­ شرح ذیل عبارتند از؛

گواهی ثبت اختراع (پتنت)

گواهی ثبت اختراع (پتنت) یک حق انحصاری برای بهره‌ برداری از اختراع است که می‌ تواند شامل محصول، فرآیند یا راهکار فنی جدیدی باشد که مشکلی را مرتفع می‌ کند. این حق انحصاری، به مدت محدود (بطور معمول ۲۰ سال)، به مخترع یا صاحب‌ امتیاز آن اعطا شده و بر اساس آن، می‌توان از ساخت، بهره‌ برداری و فروش اختراع از سوی افراد و شرکت‌ های دیگر، جلوگیری نمود و در ازای این حق انحصاری، مخترع یا صاحب‌ امتیاز پتنت، ملزم به افشای کامل اختراع خود بوده، به‌ نحوی که یک فرد ماهر در حوزه مرتبط با موضوع اختراع، بتواند آن را بازآفرینی کند. اختراع­ ها، برای ثبت در سیستم پتنت، میبایست واجد شرایط خاصی باشند که به آن‌ ها، در اصطلاح الزام­ ها یا شرایط ثبت اختراع می‌ گویند.

علائم یا نشان‌ های تجاری

علامت تجاری، نشانه‌ ای متمایز برای شناسایی محصول­ ها و خدمت­ های یک شخص (حقیقی یا حقوقی) خاص است و در واقع، به کمک علائم تجاری، کاربران می‌ توانند محصول­ های مورد نظرشان را، از گونه‌ های مشابه موجود در بازار، تشخیص دهند. یک نشان تجاری، می‌ تواند شامل یک شکل، علامت، ترکیبی از حروف و حتی رنگ یا بویی خاص باشد.

طراحی‌ های صنعتی

طراحی‌ های صنعتی، به جنبه‌ های زیبایی‌ شناختی یک شیء اشاره داشته و مجموعه‌ ای از ویژگی‌ های سه‌ بعدی (مانند شکل) و دو بعدی (مانند: الگو ها، خطوط و یا رنگ‌ ها) را در بر می‌ گیرد. طراحی صنعتی را می‌ توان یکی از عوامل کلیدی برای جلب‌ توجه مخاطب دانست که وی را ترغیب می‌ کند تا یک محصول را نسبت به محصول دیگر ترجیح داده و از آن، استفاده بیشتری نماید. همین عامل، سبب شده تا از این نوع مالکیت صنعتی، در طیف وسیعی از صنایع و محصول­ های صنعتی و تزئینی مثل: تجهیزات پزشکی، ساعت و جواهرات، تجهیزات الکترونیکی و ادوات کشاورزی استفاده شود.

نشانه‌ های جغرافیایی

یک نشانه جغرافیایی، برای کالا ها و محصولات خاصی استفاده می‌ شود که در یک جغرافیای خاص و با کیفیت مشخصی تولید شده‌ اند که مرتبط با آن ناحیه است و بطور معمول، یک نشانه جغرافیایی، از نام محل و مبدأ محصول تشکیل شده است، برای مثال انواع محصول­ های کشاورزی مثل: روغن زیتون رودبار، پسته رفسنجان، زعفران قائنات، گلاب کاشان و… اشاره کرد، که آب‌ و هوا و یا خاک یک منطقه خاص، موجب ایجاد ویژگی‌ های کیفی منحصر به‌ فردی در آن محصول­ ها می­ گردد.

اسرار تجاری

منظور از اسرار تجار؛ یک راز تجاری، یک فرمول، فرآیند، طراحی، ابزار و یا حتی الگوی جمع‌ آوری داده‌ های اطلاعاتی است که در مقایسه با رقبا که می‌ تواند یک مزیت رقابتی برای کسب‌ و کار به دنبال داشته باشد. شرکت یا بنگاه اقتصادی، از این راز تجاری محافظت نموده و اجازه نمی‌ دهد تا مشتریان و رقبا به آن دست یابند. از مزایای این نوع از مالکیت فکری در مقایسه با گونه‌ هایی مثل پتنت، می‌ توان به عدم محدودیت‌ های زمانی مرتبط با آن‌ ها اشاره نمود و البته باید توجه داشت که حمایت و حفاظت رسمی و قانونی از اسرار تجاری محدود و محصور است و ریسک بالای افشای اطلاعات، بر عهده خود کسب‌ و کار خواهد بود.

حق تألیف یا حق مؤلف (کپی‌ رایت)

حق تألیف یا حق مؤلف (کپی‌ رایت) با هدف حفاظت از آثار ادبی و هنری (اعم از انواع کتاب، فیلم و موسیقی، تابلو های نقاشی و…) رشد و توسعه یافته است. این نوع از دارایی‌ های فکری، برای برخورداری از حقوق مرتبط و حفاظت از آن‌ ها، نیازی به ثبت ندارند.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت فکری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

اهمیت ترویج و اشاعه مالکیت فکری

اهمیت مالکیت فکری برای کسب‌ و کار های امروزی، هم­چون اکسیژن موجود در هوا برای انسان است و ادامه حیات کسب‌ و کار ها، منوط به دارایی‌ های فکری و حفاظت از آن‌ ها بوده و در نتیجه، رفاه و پیشرفت بشریت نیز به شکل غیر قابل انکاری، وابسته به حقوق مالکیت فکری است.

نکته­ های مهم اهمیت ترویج و اشاعه مالکیت فکری

نکته­ های مهم اهمیت ترویج و اشاعه مالکیت فکری را می توان به شرح ذیل بیان داشت که عبارتند از؛

• پیشرفت یک جامعه و رفاه عمومی آن، منوط به توانمندی و قابلیت خلق و توسعه ابداع­ های نوآورانه، فن­ آورانه و خلق آثار فرهنگی است که ارتباط مستقیمی با مالکیت فکری دارد،
• حمایت و حفاظت قانونی از آثار و ابداع­ های جدید، که موجب افزایش سرمایه‌ گذاری‌ ها با هدف نوآوری بیشتر می‌ شود،
• ارتقاء و حمایت از مالکیت فکری، که موجب رشد اقتصادی، ایجاد شغل، شکل‌ گیری صنایع جدید و افزایش کیفیت زندگی می‌ گردد،
• ساختار و ساز و کار مالکیت فکری کارآمد و عادلانه، به کشورها کمک می‌ کند تا از پتانسیل دارایی‌ های فکری­شان به‌ عنوان عامل بیرونی تسریع و تسهیل توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی و ارتقاء فرهنگی بهره‌ ببرند،
• ساختار و ساز و کار مالکیت فکری، به تعادل میان منافع نوآوران و منافع عمومی کمک نموده و محیطی را فراهم می‌ سازد که خلاقیت و نوآوری، به یک ارزش عمومی در جامعه تبدیل شود.

دلایل حمایت قانون از مالکیت یا تملک دارایی­ های فکری

قانون­گذار به 2 دلیل اصلی قوانینی را جهت حمایت از مالکیت فکری وضع می­ کند؛

اول. بیان قانونی حقوق معنوی و اقتصادی افراد خلاق در ارتباط با آنچه که خلق می­ کنند و حقوق عموم برای دسترسی به دستاورد این افراد.

دوم. توسعه و ترویج خلاقیت­ ها و گسترش و کاربردی کردن نتایج آن ها و نیز تشویق تجارت منصفانه که در رشد اقتصادی و اجتماعی مؤثر خواهد بود.

آثار ناشی از حمایت­ های قانون از مالکیت یا تملک دارایی­ های فکری

حمایت قوی و مؤثر از حقوق مالکیت فکری سنگ بنایی است برای ایجاد سرمایه­ گذاری سالم در تحقیق­ ها، علم و فن آوری که یک رشته مزایای بلند مدت اقتصادی به دنبال دارد. برخی از پی آمد های این حمایت ها به قرار ذیل عبارتند از؛

• پدید آمدن انگیزه برای نوآوری و در نتیجه ایجاد محیطی که در آن به نوآوری پاداش داده می­ شود،
• تشویق کشف روش­ هایی برای تولید و توزیع فرآورده­ های موجود با هزینه کمتر،
• دعوت به عرضه محصول­ ها، دانش فنی و خدمت­ های جدید، کم خطر و مؤثر،
• ایجاد انگیزه برای بازار های داخلی از طریق پذیرش و بهبود محصول­ ها و فن­ آوری­ های موجود،
• تشویق انتقال دانش فنی،
• کارآفرینی چه در صنایع پایه و چه در صنایع پشتیبان در تمامی سطوح اقتصاد،
• ایجاد نیروی کار باکیفیت بالاتر و با فن آشناتر از طریق آموزش ضمن کار، در ارتباط با انتقال دانش فنی،
• افزایش سرمایه­ های جدید که می­ توان آن­ ها را به­ منظور توسعه اقتصادی به کار انداخت،
• تحقق پیشرفت­ هایی که به ارتقاء سطح تکنولوژی در سر تا سر جهان مدد خواهند رساند.

حقوق مالکیت یا تملک دارایی­ های فکری

در بحث مالکیت دارایی­ های فکری می­بایست به 2 نوع حقوق تملک یا مالکیت باید توجه داشت؛

حق مالکیت یا تملک معنوی

حق معنوی که نشان دهنده‌‌ انتساب محصول فکری به پدید آورنده‌‌ آن است، حق معنوی به هیچ وجه قابل انتقال نیست و هرگونه قراردادی مبنی بر انتقال این حقوق نیز باطل است و هر نوع دارایی فکری اعم از؛ پتنت، طرح صنعتی، علامت تجاری، حق مؤلف و… دارای پدیده آورنده یا پدید آورندگانی است که، مالک معنوی آن دارایی می­ باشند و همیشه و همه جا باید نام آنان به­ عنوان پدید آورنده (مخترع، طراح، نویسنده و…) ذکر شود.

حق مالکیت یا تملک مادی

این دسته از حقوق همانطور که از نام آن نیز مشخص است از جنبه‌‌ اقتصادی حائز اهمیت بوده و قابل داد و ستد و انتقال به غیر است و به­ تعبیر دیگر، اختراع یا اثر می­ تواند از لحاظ مادی به­ هر یک از پدید آورنده (گان)، حامیان (سرمایه­ گذاران) و یا هر دو متعلق باشد. بطور معمول این مالک مادی است که برای ثبت اقدام می­ کند و هزینه­ های آن را می­ پردازد و او می­ تواند در مورد نحوه واگذاری، فروش و اجاره دارایی­ های فکری و یا اعطای مجوز بهره­ برداری تصمیم گیری نماید و در مواردی که پدید آورنده کارمند کسی یا سازمانی بوده و برای نوآوری خود از وقت، بودجه و امکان­ های کارفرما استفاده کرده باشد، مالک مادی اختراع یا اثر کارفرما است.

نکته: مالک مادی مثل دانشگاه یا مؤسسه تحقیقاتی ملزم است، هنگام بهره­ برداری اقتصادی از اثر حداقل سهمی را به پدید آورنده اختصاص دهد، که میزان دقیق آن را توافق طرفین یا قانون تعیین می­ نماید.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت فکری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

کنوانسیون، موافقت ­نامه و معاهده­ های مهم مرتبط با مالکیت­ فکری

در دهه‌ های اخیر، مالکیت فکری به موضوعی کلیدی در اقتصاد و سایر حوزه‌ های زندگی بشر بدل شده است. با افزایش ارتباطات بین جوامع مختلف و جهانی شدن کسب‌ و کار ها، مجموعه‌ ای از کنوانسیون‌، موافقت­ نامه و معاهده­ های بین‌ المللی در زمینه محافظت از دارایی‌ های فکری ایجاد شده که از مهمترین آن‌ ها، را می‌ توان به شرح ذیل نام برد که عبارتند از؛

الف . کنوانسیون برن

به عنوان جامع­ ترین سند بین­ المللی در جهت حمایت از آثار ادبی و هنری (کپی رایت با حق مؤلف، زیر شاخه مالکیت ادبی و هنری) در برن سوئیس وضع شد و این میثاق توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) در ژنو اجرا می شود و مدت حمایت از این حق ۵۰ سال از خلق اثر و ایران عضو این کنوانسیون نیست.

 ب . کنوانسیون رم

در خصوص حمایت از آثار اجرا کنندگان، تولید کنندگان آثار صوتی و سازمان های پخش برنامه های رادیو و تلویزیونی (حقوق مرتبط یا حقوق جانبی مالکیت ادبی و هنری، زیر شاخه مالکیت ادبی و هنری)، شرط الحاق به آن منوط به پیوستن به کنوانسیون برن است. مدت حمایت ۲۰ سال است.

پ . موافقت نامه تریپس یا جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری (TRIPS)

جامع­ ترین سند حقوق مالکیت فکری است که هر 2 شاخه مالکیت فکری (مالکیت ادبی و هنری یا حق ابتکار و مالکیت صنعتی) را نیز تحت پوشش نیز قرار می­ دهد و هدف از وضع این معاهده لزوم تشویق و حمایت مؤثر و کافی از حقوق مالکیت فکری و از جمله مالکیت ادبی و هنری، تضمین اینکه اقدام­ ها و روش­ های اجرای حقوق مالکیت فکری خود به­ صورت موانعی در برابر تجارت مشروع نباشد.

ت. معاهده حق مولف سازمان جهانی ماکیت فکری (WCT)

مکمل کنوانسیون برن است و با هدف رفع نارسانی­ های این کنوانسیون (برن) و حمایت از حقوق پدید آورندگان آثار ادبی و هنری در فضای اینترنی و مجازی وضع شده است. در این معاهده برنامه­ های رایانه­ ای و پایگاه اطلاعات داده­ ها به­ عنوان اثر ادبی و هنری مورد پذیرش قرار گرفت و هم­چنین تصریح به حق اجازه به نفع مؤلفان آثار، حق به اطلاع عموم رسانیدن و در خدمت عموم قراردادن اثر به شیوه ای که هرکس بتواند بطور انفرادی در محل و زمان دلخواه دسترسی به اثر پیدا کند، حق توزیع، حق تکثیر در محیط مجازی و پیش بینی تعهد های مربوط به مدیریت اطلاعات و موازین فنی – حقوقی لازم در تأمین اجرای حقوق مؤلفان نیز دیگر حقوق تصریح شده در این معاهده بود.

مرجع صالح رسیدگی به دعاوی مالکیت فکری

صلاحیت رسیدگی به پرونده دعاوی مالکیت فکری، با شعبه یا شعب مخصوص دادگاه­ های عمومی است.

همانطور که ملاحظه نمودید، پرونده ‌های مالکیت فکری پیچیدگی ­های زیادی دارند. با بهره ‌گیری از وکلای با تجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهر پارسیان می ­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهر پارسیان، در حوزه دعاوی ثبتی، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می ­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره در خصوص حقوق مالکیت فکری با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.