مجازات جعل رایانه ای

بهترین وکیل در حوزه جرایم رایانه ای در این نوشتار به بررسی مجازات جعل رایانه ای پرداخته است.

چنانچه در این زمینه نیازمند اخذ مشاوره هستید با شماره تماس های مندرج در سایت تماس حاصل فرمائید.

جعل رایانه ای چیست و چه مجازاتی دارد؟

بررسی ماهیت، ارکان، شرایط تحقق، مجازات و مرجع صالح رسیدگی به جرم جعل رایانه­ ای در نظام حقوق ایران

امروزه بخش عمده مبادله ­ها و مکاتبه ­ها، به وسيله دور نگار، اينترنت، اطلاعات، سامانه ­های مخابراتی و رايانه ­ای انجام می ­شود، ولی هنوز در پذيرش اين مدارک به ­عنوان سند ترديد وجود دارد و هرگاه كه در رويه قضايی مشكلی در مورد اصالت و اعتبار اسناد الكترونيكی به ­وجود آيد، دوباره ترجيح نياز ها بر سنت ها دچار سرگردانی و ترديد می ­شود، قرارداد های مهم و مستمر هنوز هم به ­صورت كتبی در می ­آيد و به امضاء دو طرف می ­رسد، ابزارهای جديد نتوانسته است وسايل كهن را از ميدان به در كنند.

جعل رایانه ­ای تا سال ­ها پيش پديده ­ای عجيب به ­نظر می­ رسيد و شايد كمتر كسی باور می ­كرد، جعل اسناد و مدارک و سرقت و دستكاری حساب­ های بانكی راهی در فضای مجازی پيدا كند. جرایم اقتصادی و مالی يكی از انواع اين جرایم تلقی می ­شوند و موضوع رشته مطالعاتی مستقلی را تحت­ عنوان حقوق كيفری اقتصادی تشكيل می­ دهند، ارزش­ هايی كه مورد حمايت اين حقوق قرار می ­گيرند، اغلب ماهيتی فنی دارند. ضمانت اجرای اين جرایم نيز بطور عمده جنبه مالی دارد و در قالب جريمه متبلور می ­شود. اين جرایم كه در اصطلاح از جرایم “يقه سفيد ها” نامیده می ­شود، ويژگی ­های خاصی این جرایم دارند كه ناشی از طبقه اجتماعی و وضعيت بزهكاران آن است.

اکثر این جرایم در فضای محرمانه و خلوت ­كاری افراد اتفاق می ­افتند و به ندرت كشف می­ شوند، چرا که حضور فرد قربانی (بزه ­دیده) در صحنه جرم بطور کامل قانونی و مشروع است و رويداد جرم در جريان فعاليت حرفه ای وی با تكيه بر تجربه و دانش حرفه ­ای، علمی يا توان مالی بزه­ كار و سوء استفاده از اطمينان بزه ­ديده صورت می ­پذيرد.

جرم جعل کلاسیک (در فضای فیزیکی)

منظور از جرم جعل، قلب متقلبانه حقیقت به زبان دیگری به یکی از طریق مذکور در قانون در یک سند یا نوشته یا چیز دیگر و به­ تعبیر دیگر عبارت است از ساختن یا تغییر دادن آگاهانه نوشته یا سایر چیز های مذکور در قانون به ضرر دیگری به قصد جا زدن آن ها به عنوان اصل.

جهت دریافت مشاوره در خصوص مجازات جعل رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

جرم جعل رايانه ­اي

منظور از جرم جعل رایانه ­ای عبارت است از؛ هرگونه تغییر، محو، وارد کردن یا موقوف­ سازی داده ­های قابل استناد یا برنامه ­های رایانه ­ای و کارت ­ها و تراشه ­های قابل پردازش و دیگر مداخلات در زمینه پردازش داده ها، سامانه ­های رایانه ­ای و مخابراتی در بستر مبادله ­های الکترونیکی به صورت متقلبانه و به منظور ارائه داده پیام معتبر به قصد فریب و اضرار دیگری است.

بستر انجام بزه جعل رايانه ­ای، فضای سايبر است و فضای سايبر فضايی غير مادی و ناملموس است که توسط رايانه ­ها و شبکه­ های رايانه ­ای به ­وجود آمده است و دنيايی مجازی را در کنار دنيای واقعی ما به وجود آورده است. در واقع فضای سايبر همان فضای مجازی بيکرانی است که از طريق اتصال شبکه ­های رايانه ­ای به ­هم، به­ وجود آمده است.

به لحاظ فنی «شبکه رايانه ­ای در پايه ­ای ترين سطح خود شامل 2 سیستم رایانه می­ باشد، که به ­وسيله کابل به يکديگر متصل شده ­اند به ­گونه ­ای که بتوانند از داده­ ها بطور مشترک استفاده نمايند. اين ارتباط در حال حاضر از طريق کابل مسی است، البته ارتباط رايانه ­ها با يکديگر ممکن است از طريق کابل خطوط تلفن نباشد و از طريق فيبر نوری، مايکرويو، اشعه مادون قرمز و ماهواره ­های ارتباطی نيز می­ توان برای ارتباط استفاده کرد.

لذا همه رفتار های پيش­ بينی شده در ارتکاب اين جرم بايد از رهگذر کنش­ های رايانه ­ای و در بستر رايانه و مخابرات انجام شود و اگر کسي داده رايانه ای را چاپ کند يا از روی صفحه نمايشگر رايانه عکس بگيرد و سپس بر روی کاغذ چاپ شده، تغييراتی را ايجاد کند، جعل رايانه ­ای محقق نشده و ممکن است با وجود تمام شرايط جعل سنتی باشد. همچنين انجام رفتار های موضوع جعل رايانه ­ای، بايد به­ صورت غير مجاز باشد يعني يا اجازه نداشته و يا برخلاف قانون و قرارداد بوده است.

مقایسه جرم جعل رایانه ای با جرم جعل کلاسیک

علی‌ رغم تفاوت‌ هایی که در روش‌ های ارتکاب عنصر مادی، میان جعل سنتی و جعل مبتنی بر فن آوری‌ های اطلاعات و ارتباطات وجود دارد، شباهت ‌هایی نیز میان جعل مرتبط با رایانه و جعل در مفهوم سنتی آن وجود دارد، که به ­شرح ذیل عبارتند از؛

1. شباهت میان جرم جعل رایانه و جرم جعل کلاسیک

• قلب حقیقت و مخدوش کردن و تغییر دادن واقعیت است،
• دگرگون ‌سازی حقیقت، در بعد مادی و محسوس قابل رویت باشد یا به صورت قلب حقیقت در مفاد و شرایط و محتوای موضوع جعل، بدون هرگونه خدشه ظاهری قابل رویت، انجام شده باشد، جرم جعل مادی یا مفادی در هر دو آن ها تحقق می‌ یابد،
•   شباهت در عنصر مادی، مربوط به رکن ضرر هر دو جرم است،
• و درباره عنصر روانی این دو جرم نیز باید گفت که لازم است جاعل، سوءنیت عام انجام فعل مجرمانه و قلب حقیقت را همراه با سوءنیت خاص فریب اشخاص داشته باشد.

2. تفاوت ساختاری میان جرم جعل رایانه و جرم جعل کلاسیک

در مقام مقایسه میان دو جرم باید خاطر نشان کرد که جعل رایانه ‌ای چند ویژگی اساسی دارد که آن را از جعل سنتی متمایز می‌ سازد، که به ­شرح ذیل عبارتند از؛

• بستر ارتکاب این جرم، ارتباطات و مبادله ­های الکترونیکی است،
•  روش های ارتکاب این جرم نیز همچون بستر ارتکاب آن الکترونیکی است،
• جعل رايانه ای در فضای سايبر و مجازی تحقق می­ يابد و نه فضای واقعی،
• در جعل رايانه ای بر خلاف جعل سنتی، وسيله در تحقق جرم موثر می ­باشد و بدون وجود وسيله مورد نظر امكان تحقق جرم وجود ندارد، ولي نوع وسيله در ارتكاب اين جرم شرط نمی­ باشد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص مجازات جعل رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925-88663926-88663927 با ما در ارتباط باشید.

تاریخچه قانونگذاری جرم جعل رایانه ای در نظام حقوقی ایران

1. برای اولین بار در نظام حقوقی ایران قانونگذار جرم جعل رایانه ­ای در قانون مجازات جرایم نیرو های مسلح مصوب 1382 جرم انگاری نموده است.
2. پس از آن در قانون تجارت الکترونیکی ایران مصوب 1382 در باب چهارم جرایم و مجازات ها – مبحث دوم جعل کامپیوتری علی ­رغم اینکه یک قانون حقوقی محسوب می ­گردد، ولی برخی از جرایم رایانه ای از جمله جعل را نیز قانونگذار جرم انگاری نموده است.
3. بعد از آن در قانون جرایم رایانه ای مصوب 1388 فصل دوم جرایم علیه صحت و تمامیت داده ها و سامانه های رایانه ای و مخابراتی جرم جعل رایانه ­ای را جرم انگاری نموده است.

ارکان جرم جعل رایانه ­ای طبق قانون تجارت الکترونیکی ایران

• رکن قانونی جرم جعل رایانه ­ای

هر شخص در بستر مبادله ­های الکترونیکی ایران، از طریق ورود، تغییر، محو و توقف «داده ‌پیام» و مداخله در پردازش «داده ‌پیام» و سیستم‌ های رایانه ‌ای و یا استفاده از وسایل کاربردی سیستم‌ های رمز نگاری تولید امضاء – مثل کلید اختصاصی- بدون مجوز امضاء کننده و یا تولید امضاء فاقد سابقه ثبت در فهرست دفاتر اسناد الکترونیکی و یا عدم انطباق آن وسایل با نام دارنده در فهرست مزبور و اخذ گواهی مجعول و نظایر آن اقدام به جعل «داده ‌پیام» دارای ارزش مالی و اثباتی نماید تا با ارائه آن به مراجع اداری، قضایی، مالی و غیره به عنوان «داده ‌پیام» های معتبر استفاده نماید جاعل محسوب و به مجازات مقرر در قانون محکوم می ­شود.

• رکن مادی جرم جعل رایانه ­ای

• اعمال مادی (روش‌ های فنی و عملی ارتکاب جعل رایانه ‌ای)؛

1. قلب و مخدوش کردن حقیقت داده پیام،
2. مداخله در پردازش داده پیام و سیستم رایانه ‌ای،
3. صدور و تولید جعلی امضاء اشخاص.

• شرایط و اوضاع و احوال لازم جرم جعل رایانه ­ای

ارتکاب جرم در بستر مبادله­ های الکترونیکی و سیستم‌ های رایانه ‌ای و یا استفاده از وسایل کاربردی سیستم‌ های رمز نگاری تولید امضاء خصوصی.

• نتیجه زیان بار جرم جعل رایانه ­ای

جعل «داده ‌پیام» دارای ارزش مالی و اثباتی جهت ارائه آن به مراجع اداری، قضایی، مالی و غیره به عنوان «داده ‌پیام» های معتبر است.

• رکن معنوی جرم جعل رایانه ­ای

جعل رایانه ­ای از جمله جرایم عمدی است که، شخص باید با اختیار خود اقدام به اعمال مادی نماید و قصد تغییر یا ایجاد کردن داده ها را داشته باشد و همچنین قصد تحقق نتیجه یعنی ارائه این اسناد به مراجع اداری، قضایی، مالی و غیره به ­عنوان داده پیام معتبر و فریب دادن آن ها را به اینکه این داده پیام ­ها و یا امضاء ها را به ­عنوان اصل قبول نماید و به این طریق به ضرر خود عمل نماید، را داشته باشد.

ارکان جرم جعل رایانه­ ای طبق قانون جرایم رایانه ­ای

1. رکن قانوني جرم جعل رایانه ­ای

هر شخص بطور غیر مجاز مرتکب اعمال ذیل شود، جاعل محسوب می ­شود، که عبارتند از؛

الف) تغییر یا ایجاد داده ‎های قابل استناد،

ب) ایجاد داده ‎های قابل استناد،

پ) ایجاد متقلبانه داده به داده ‎های قابل استناد،

ت) وارد کردن متقلبانه داده به داده ‎های قابل استناد،

ث) تغییر داده ‎های موجود در کارت­ های حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه ‎ای یا مخابراتی یا تراشه‎ ها،

ج) تغییر علائم موجود در کارت­ های حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه ‎ای یا مخابراتی یا تراشه‎ ها،

چ) ایجاد متقلبانه داده‎ ها یا علائم به کارت ­های حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه‎ ای یا مخابراتی یا تراشه‎ ها،

ح) وارد کردن متقلبانه داده ‎ها یا علائم به کارت ­های حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه ‎ای یا مخابراتی یا تراشه‎ ها.

2. رکن مادی جرم جعل رایانه ­ای

الف- موضوع جرم جرم جعل رایانه ­ای

موضوع جرم جعل رايانه _­ای داده و يا حامل داده و يا جای انباشت داده می­ باشد، مثل: علامت، کارت حافظه و تراشه. داده ­های موضوع جعل رايانه ­ای بايد قابليت استناد داشته باشند و به­ همين دليل است که ديگری نيازی به ايراد ضرر برای تحقق اين جرم نيست و اگر زيانی حاصل شود، می­ تواند باعث افزايش کيفر هم شود.

• رفتار مرتکب جرم جعل رایانه ­ای

طبق قانون جرايم رايانه ­ای، قانونگذار در 8 بخش انجام رفتار جعل رايانه ­ای پيش­ بينی نموده و آن ها را به ­عنوان رفتار مجرمانه برای جرم جعل رايانه ­ای مطرح می ­کند، که به شرح ذیل عبارتند از؛

• تغيير داده ­های قابل استناد که در واقع تغيير بايد در داده های قابل استناد انجام شود.
• ايجاد نيز بايد پديد آوردن داده ای باشد که توانايی استناد پذيری داشته باشد.
• ايجاد متقلبانه داده در کارت­ های حافظه یا قابل پردازش در سامانه­ های رایانه ‎ای یا مخابراتی یا تراشه‎ ها.
• وارد کردن متقلبانه داده در کارت­ های حافظه یا قابل پردازش در سامانه ­های رایانه ‎ای یا مخابراتی یا تراشه ‎ها.
• تغيير داده ­های موجود در کارت­ های حافظه يا قابل پردازش در سامانه ­های رايانه ­ای يا مخابراتی يا تراشه ­ها.
• تغيير علائم موجود در کارت­ های حافظه يا قابل پردازش در سامانه­ های رايانه ­ای يا مخابراتی يا تراشه­ ها،
• ايجاد متقلبانه داده ­ها يا علائم در کارت­ های حافظه يا قابل پردازش در سامانه ­های رايانه ­ای يا مخابراتی يا تراشه­ ها.
• وارد کردن متقلبانه داده ­ها در کارت­ های حافظه يا قابل پردازش در سامانه­ های رايانه ­ای يا مخابراتی يا تراشه­ ها.

3. رکن روانی جرم جعل رایانه ­ای

عمد مرتکب در وارد کردن، تغيير، محو يا موقوف ­سازی داده ‌های ­رایانه ­ای يا برنامه‌ های ­رایانه ­ای به ­­هر منظور و هدفی که پديد آوردن دگرگونی در داده های قابل استناد و ساير رفتار های مد نظر قانونگذار، رکن روانی اين بزه را تشکيل می ­دهد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص مجازات جعل رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

مجازات جرم جعل رایانه­ ای طبق قوانین

• طبق قانون تجارت الکترونیکی

هر کسی که مرتکب جرم جعل رایانه ­ای شود، به مجازات­ های ذیل محکوم خواهد شد؛

• حبس 1 تا 3 سال،
• پرداخت جزای نقدی به میزان 50 میلیون ریال.

• طبق قانون جرایم رایانه ­ای

هرکسی که مرتکب جرم جعل رایانه ­ای شود، به یکی مجازات یا هر دو مجازات ذیل محکوم خواهد شد؛

• حبس از 1 تا 5 سال،
• یا پرداخت جزاي نقدي از 20 ميليون ريال تا 100 ميليون ريال.

مجازات تکمیلی جرم جعل رایانه­

با توجه به مجازات جرم جعل رایانه در هر دو قانون جرایم رایانه ­ای و قانون تجارت الکترونیکی این، طبق قانون مجازات اسلامی دادگاه می ­تواند فرد محکوم به این جرم را با رعایت شرایط مقرر در قانون مذکور به مجازات های تکمیلی محکوم نماید.

مجازات تبعی جرم جعل رایانه­

با توجه به مجازات جرم جعل رایانه در هر دو قانون جرایم رایانه­ ای و قانون تجارت الکترونیکی ایران، طبق قانون مجازات اسلامی، پس از محکومیت قطعی مرتکب پس اجرای حکم یا شمول مرور زمان در مدت مقرر در قانون مذکور از حقوق اجتماعی به ­عنوان مجازات تبعی نیز محروم می ­گردد.

تعویق صدور حکم اجرای مجازات

طبق قواعد عمومی قانون مجازات اسلامی دادگاه در صورت وجود شرایط مقرر در قانون می­ تواند برای تعویق صدور حکم اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از 1 تا 5 سال معلق نماید.

شروع به جرم جعل رایانه­

طبق قانون تجارت الکترونیکی ایران جرم است، ولی در قانون جرایم رایانه ­ای توسط قانونگذار پیش­ بینی نشده است، در حالی که در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ اصل بر جرم بودن شروع به جرم گذاشته شده است.

معاونت در جرم جعل رایانه ای

معاونت در جرم جعل رایانه ای نیز قابل تصور است و اگر هر شخص دیگری را برای اعمال مادی از قبیل قلب و مخدوش کردن حقیقت داده پیام، مداخله در پردازش داده پیام و سیستم رایانه ‌ای و صدور و تولید جعلی امضاء اشخاص ترغیب، تهدید، تطمیع یا تحریک کند و یا وسایل ارتکاب جرم را تهیه یا طرق ارتکاب جرم نیز فراهم کند، مشروط به وحدت قصد در ارتکاب فعل مجرمانه و همچنین تقدم زمانی میان رفتار معاون و مرتکب جرم موجود داشته باشد.

جهت دریافت مشاوره در خصوص مجازات جعل رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.

مرجع صالح به رسیدگی به جرم جعل رایانه ای

طبق قواعد عمومی قانون آئین دادرسی کیفری، مرجع صالح رسیدگی به جرم جعل رایانه­ ای دادگاه محل وقوع جرم است، ولی در برخی موارد تشخیص محل وقوع جرم جعل رایانه ­ای به آسانی ممکن نیست، به همین دلیل قانونگذار علاوه بر ضوابط عمومی تعیین دادگاه صالح روش­ های دیگری نیز بیان نموده است.

اگر جرم جعل رايانه ­­‎ای ارتکابی در صلاحيت دادگاه ­های ايران در محلی كشف يا گزارش شود، ولی محل وقوع آن معلوم نباشد، دادسرای محل كشف مكلف است، تحقيقات مقدماتی را انجام بدهد و اگر محل وقوع جرم مشخص نشود، ‌دادسرا پس از اتمام تحقيقات مبادرت به صدور قرار و در صورت اقتضاء صدور كيفرخواست می­ كند و دادگاه مربوط نيز رای مقتضی را صادر می­ ‌كند.

نسخ قانون تجارت الکترونیکی توسط قانون جرایم رایانه ­ای یا در ارتباط با جرم جعل رایانه ­ای

در نگاه اول به نظر می ­رسد با تصویب قانون دوم، قانون اول ملغی از اثر است، به ­خصوص که طبق قانون جرایم رایانه ­ای «قوانین و مقررات مغایر با این قانون ملغی است.»

لازم ­به ­ذکر است­ که، از شرایط نسخ قوانین، ارتباط ماهوی قوانین از حیث عام و خاص بودن و تمیز بین نسخ و تخصیص است. بطور خلاصه، نظر به اینکه این 2 قانون خاص هستند، یکی مقدم و دیگری موخر، قاعده کلی این است که خاص موخر، خاص مقدم را نسخ می ­کند، ولی این قاعده در جایی قابل اجرا است که، بین 2 قانون وحدت موضوع وجود داشته باشد، در حالی که محدوده قانون تجارت الکترونیکی متفاوت از قانون جرایم رایانه ­ای است و وحدت موضوعی کلی متصور نیست هر چند وحدت موضوعی موردی وجود دارد.

پس اگر جرم جعل رایانه ­ای به نحو مقرر در بستر مبادله ­های الکترونیکی ارتکاب یابد، قانون تجارت الکترونیکی ایران اعمال می ­شود و در سایر موارد قانون جرایم رایانه ­ای.

همانطور که ملاحظه نمودید، پرونده ‌های مجازات جعل رایانه ای پیچیدگی ­های زیادی دارند. با بهره ‌گیری از وکلای با تجربه‌ و مجرب موسسه حقوقی مهر پارسیان می ­توانید، در این خصوص گام موثری در رسیدن به هدف نهایی (پیروزی در پرونده خود) برداشته باشید. وکلای مبرز موسسه حقوقی مهر پارسیان، در حوزه دعاوی جرایم رایانه ای، با کلیه قوانین موجود و مربوط آشنایی کاملی دارند و به دلیل همین شناخت و تسلط، پس از بررسی پرونده یک راهکار مناسب جهت رسیدن به هدف نهایی، یعنی پیروزی انتخاب نموده و شما را در کلیه مراحل دعاوی خود، با مشاوره و راهنمایی موثرشان، همراهی می ­نمایند. مطمئن باشید با انجام این امر شانس پیروزی در پرونده مذکور چند برابر خواهد شد و از این بابت خیالتان راحت خواهد بود.

جهت دریافت مشاوره در خصوص مجازات جعل رایانه ای با گروه مشاوره تخصصی موسسه مهر پارسیان از طریق شماره تماس های 88663925 یا 88663926 یا 88663927 با ما در ارتباط باشید.