مراحل رسیدگی مالیاتی

مراحل رسیدگی مالیاتی

به طور حتم آشنایی با مراحل رسیدگی مالیاتی و اعتراض به مبلغ مالیات تشخیصی توسط سازمان امور مالیاتی حق هر فرد مالیات دهنده می‌باشد.

به طور کلی افراد زیادی با سازمان امور مالیاتی ارتباط داشته و یا به طور حتم در آینده‌ای نه چندان دور خواهند داشت؛ چرا که مالیات و پرداخت آن جز جدایی ناپذیر هر فرد در جامعه است.

نحوه محاسبه مالیات، اعتراض به مالیات تعیین شده، ارسال اظهارنامه مالیاتی، مجازات امور مالیات و… اموری هستند که مشورت گرفتن از وکیل پایه یک دادگستری، در آنها بسیار راهگشا و مفید خواهد بود.

در این مقاله، تیم پژوهشی موسسه حقوقی مهر پارسیان، توسط وکیل امور مالیاتی، به بررسی مراحل رسیدگی مالیاتی، پرداخته و همچنین آماده ارائه هرگونه خدمات در این زمینه به شما مخاطبان گرامی می‌باشد.

چنانچه با هر یک از امور مالیاتی، ملکی، بانکی و کیفری مانند کلاهبرداری، قاچاق کالا و ارز و… مواجه هستید و نیازمند مشورت گرفتن از وکیل پایه یک دادگستری متخصص و حرفه‌ای هستید؛ با شماره‌های مندرج در انتهای مقاله تماس بگیرید.

شکایت از مبلغ و نحوه محاسبه مالیات

تا زمانی که با چگونگی مراحل رسیدگی مالیاتی به عملکرد ماموران مالیاتی آشنا نباشید؛ نمی‌توانید از حقوق خود دفاع کنید؛ پس برای آشنایی با مراحل رسیدگی مالیاتی و نحوه شکایت از آن همراه ما باشید.

سوالات مهمی که در بررسی مراحل رسیدگی به اختلافات مالیاتی، پاسخ داده خواهند شد:

• مراجع ادرای حل اختلاف در پرونده مالیاتی کدامند؟
• اختیارات وزیر اقتصاد و دارایی در اعاده دادرسی پرونده مالیاتی چه میزان است؟
• بهترین وکیل و مشاور حقوقی پرونده مالیاتی در تهران کیست؟
• مراجع قضایی چه اختیاراتی در تعیین مالیات متعلقه و شکایات دارند؟
• راه حل اساسی جهت عدم پرداخت مالیات چیست؟

مراجع اداری رسیدگی به شکایت مالیاتی

در مرحله اول از مراحل رسیدگی مالیاتی، مؤدی (مالیات دهنده) ظرف سی روز پس از ابلاغ برگ تشخیص می‌تواند به مندرجات برگ تشخیص اعتراض نماید.

در ابتدا جهت کوتاه نمودن مسیر رسیدگی، اعتراض به صورت اداری مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و طبق مقررات ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم، در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مؤدی (مالیات دهنده) ابلاغ می‌شود.

چنانچه پرداخت کننده نسبت به آن معترض باشد می‌تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ شخصاً یا توسط وکیل تام‌الاختیار خود (کارمند حقوق بگیر و یا وکیل قانونی) به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتباً تقاضای رسیدگی مجدد نماید.

وکیل مالیاتی ولیعصر

مسئول مربوط موظف است پس از ثبت درخواست مؤدی (مالیات دهنده) در دفتر مربوط و ظرف مهلتی که نباید بیش از سی روز از تاریخ ثبت درخواست وی باشد، به موضوع رسیدگی و در صورتی که دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده را برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی دانست، آن را رد و مراتب را در ظهر (پشت) برگ تشخیص درج و امضا نماید.

در صورتی که دلایل و اسناد و مدارک ابرازی را مؤثر در تعدیل (متعادل‌سازی) درآمد تشخیص دهد و نظر او مورد قبول مؤدی (مالیات دهنده) قرار گیرد، مراتب، پشت برگ تشخیص منعکس و به امضای مسئول و مؤدی خواهد رسید.

مراجع اداری حل اختلاف پرونده مالیاتی:

سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند؛ با درخواست ادارات کل امور مالیاتی، اختیار توافق با مؤدی (مالیات دهنده) موضوع این ماده را موقتاً به رئیس گروه مالیاتی تفویض نماید و در مواردی که رسیدگی مجدد مسئول مربوط منجر به توافق نگردد؛ مانع از رسیدگی مسئول بالاتر حداکثر تا سطح مدیر کل با رعایت مهلت مقرر در قانون نخواهد بود.

در واقع در این مرحله قانون‌گذار برای جلوگیری از وارد شدن پرونده در جریان حل اختلاف به شیوه شبه قضایی و تحمیل هزینه‌های اضافی و اتلاف وقت و تأخیر در پرداخت مالیات، حل اختلاف به روش اداری و توافق را سفارش نموده است.

لذا در صورتی که موجبات رضایت مؤدی (مالیات دهنده) فراهم گردد پشت برگ تشخیص به امضای مؤدی و مسئول مربوطه می‌رسد و اختلاف موجود بین مؤدی و دستگاه مالیاتی حل و فصل گردیده و برگ قطعی مالیات صادر و مؤدی موظف به پرداخت مالیات متعلق خواهد بود.

مراحل اعتراض مالیاتی

اما در صورتی که مسئول مربوطه در اداره امور مالیاتی دلایل و اسناد و مدارک ابرازی مؤدی را برای رد برگ تشخیص یا تعدیل درآمد مؤثر تشخیص ندهد و توافقی حاصل نشود، باید مراتب را با دلیل در ظهر (پشت) برگ تشخیص منعکس و پرونده امر را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف ارجاع نماید و مراحل رسیدگی مالیاتی در هیات حل اختلاف ادامه پیدا خواهد کرد.

همچنین در مواردی که برگ تشخیص مالیات به لحاظ امتناع مالیات دهنده، بستگان یا خادمان وی و یا عدم حضور آنها در محل اقامتگاه مالیات دهنده، ابلاغ قانونی شده و مؤدی در جهت تمکین یا توافق و پرداخت مالیات اقدام نکرده باشد، در حکم معترض به برگ تشخیص شناخته شده و پرونده به هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی (نخستین) ارجاع داده می‌شود.

هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی (نخخستین)

حل و فصل اختلاف در خارج از دستگاه قضایی که امروزه در اکثر قوانین مرسوم و پدید آمده است؛ به لحاظ حذف یا کاهش تشریفات مربوط به دادرسی، موجب تسریع در رسیدگی و جلوگیری از طولانی شدن دادرسی است و از سوی دیگر این هیأتها به صورت تخصصی به موضوع رسیدگی می‌نمایند.

همچنین تشکیل مراجع مختلف حل اختلاف مالیاتی در مراحل رسیدگی مالیاتی، جهت اجرای عدالت مالیاتی است.

مرجع رسیدگی به کلیه اختلافات مالیاتی به جز در مواردی که ضمن مقررات قانون مالیات‌های مستقیم مرجع دیگری پیش‌بینی شده باشد، هیأت حل اختلاف مالیاتی است.

هر هیأت حل اختلاف مالیاتی از سه نفر تشکیل خواهد شد:

یک نفر نماینده‌ی سازمان امور مالیاتی کشور.
یک نفر قاضی اعم از شاغل یا بازنشسته.

در صورتی که قاضی بازنشسته واجد شرایطی در شهرستان‌ها یا مراکز استان‌ها وجود نداشته باشد.

بنا به درخواست سازمان امور مالیاتی کشور، رئیس قوه قضاییه یک نفر قاضی شاغل را برای عضویت هیأت معرفی خواهد نمود، یک نفر هم نماینده از اتاق بازرگانی و منابع و معادن یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی یا مجامع حرفه‌ها یا تشکل‌های صنفی یا شورای اسلامی شهر به انتخاب مؤدی (مالیات دهنده) که برگ تشخیص مالیات ابلاغ قانونی شده باشد و یا هم زمان با تصمیم اعتراض به برگ تشخیص در مهلت قانونی مالیات دهنده انتخاب خود را ننماید.

سازمان امور مالیاتی با توجه به نوع فعالیت مؤدی یا موضوع مالیات مورد رسیدگی از بین نمایندگان مزبور یک نفر را انتخاب خواهد کرد.

ترتیب و نحوه رسیدگی در هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی

در ادامه مراحل رسیدگی مالیاتی با وصول اعتراض کتبی و بلافاصله پس از تعیین وقت جلسه رسیدگی باید اوقات رسیدگی هیأت حل اختلاف مالیاتی در مورد هر پرونده به اداره‌ امور مالیاتی و مؤدی ابلاغ گردد.

فاصله‌ تاریخ ابلاغ و روز تشکیل جلسه‌ رسیدگی هیأت نباید کمتر از ده روز باشد، مگر به درخواست مؤدی (مالیات دهنده) و موافقت واحد مربوط.

در موقع طرح پرونده در هیأت، نماینده‌ی اداره امور مالیاتی باید در جلسات مقرر هیأت شرکت کند؛ برای توجیه مندرجات برگ تشخیص و نظریات خود دلایل کافی اقامه کند و توضیحات لازم را بدهد.

عدم حضور مؤدی مالیاتی یا نماینده وی یا نماینده سازمان مالیاتی مانع از رسیدگی هیأت نخواهد شد.

در صورتی که پرونده ناقص یا محتاج به رسیدگی و تحقیق باشد که صدور قرار رفع نقص یا رسیدگی و تحقیق مجدد را ایجاب نماید، هیأت مسائل مورد نظر را به طور صریح و روشن در متن جلسه قرار تعیین خواهد نمود.

هیأت باید حداکثر مدت لازم برای اجرای قرار را در متن صورت جلسه مزبور قید نماید؛ پس از تکمیل پرونده و رسیدگی‌های لازم، هیأت مبادرت به صدور رأی و ابلاغ آن می‌نماید.

هیأت حل اختلاف تجدیدنظر مالیاتی

در ادامه مراحل رسیدگی مالیاتی به موجب قانون الحاق یک ماده به عنوان ماده ۲۴۷ به قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ۱۳۶۶ و اصلاحات بعدی آن که در تاریخ ۲۰/۲/۱۳۸۸ مجلس شورای اسلامی تصویب و به تأیید شورای نگهبان رسیده و آرای هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی بدوی (نخستین) قطعی و لازم الاجراست مگر این که ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی براساس ماده ۲۰۳ این قانون و تبصره‌های آن به مؤدی از طرف مأموران مالیاتی مربوط یا مؤدیان مورد اعتراض کتبی قرار گیرد که در این صورت پرونده جهت رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر ارائه خواهد شد.

بازداشت اموال بدهکار مالیاتی

رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.

بر این اساس، مؤدی مالیاتی مکلف است مقدار مالیاتی مورد قبول خود را پرداخت و نسبت به مازاد بر آن اعتراض خود را در مدت مقرر اعلام کند و نمایندگان عضو هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی نباید قبلاً نسبت به موضوع مطروحه اظهارنظر داشته یا رأی داده باشند.

در صورتی که رأی صادره هیأت بدوی (نخستین) از سوی یکی از طرفین مورد اعتراض تجدیدنظرخواهی قرار گرفته باشد در مرحله تجدیدنظر فقط به ادعای آن طرف رسیدگی و رأی صادر خواهد شد.

ماده 251 قانون مالیات‌های مستقیم

همچنین آرای قطعی هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی به استثناء مواردی که رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی با عدم اعتراض مؤدی یا مأمور مالیاتی مربوط قطعیت می‌یابد و وارد مرحله اجرا از مراحل رسیدگی مالیاتی می‌شوند.

برابر مقررات ماده ۲۵۱ این قانون قابل شکایت و رسیدگی در شورای عالی مالیاتی خواهد بود و نیز در مواردی که شکایت مؤدیان مالیاتی از آرای هیأت‌های بدوی از طرف هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر رد شود و همچنین شکایت از آرای هیأت‌های تجدیدنظر از طرف شعب شورای عالی مالیاتی مردود اعلام شود.

برای هر مرحله معادل یک درصد تفاوت مالیات موضوع رأی مورد شکایت و مالیات ابزاری مؤدی (مالیات دهنده) در اظهارنامه، هزینه رسیدگی تعلق می‌گیرد که مؤدی مکلف به پرداخت آن خواهد بود.

فروش اموال منقول بدهکاران مالیاتی

بنابراین در مراحل رسیدگی مالیاتی در حال حاضر رسیدگی به اختلافات مالیاتی در هیأت‌های حل اختلاف به صورت ماهوی و دو مرحله‌ای صورت می‌گیرد و رأی هیأت حل اختلاف که در موعد قانونی از آن تجدیدنظرخواهی نشده باشد و نیز رأی هیأت حل اختلاف پس از صدور قطعی و پس از ابلاغ لازم الاجرا (باید اجرا شود) است.

همچنین هیأت حل اختلاف تجدیدنظر همانند هیأت بدوی از سه نفر مندرج در ماده ۲۴۴ تشکیل خواهد شد و با حضور سه نفر جلسه رسمیت دارد.

بدیهی است که اعضای هیأت تجدیدنظر نسبت به موضوع مطروحه نبایستی قبلاً اظهارنظر داشته یا رأی داده باشند.

ترتیب و نحوه رسیدگی در هیأت تجدیدنظر همانند هیأت بدوی (نخستین) می‌باشد.

هیأت موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات‌های مستقیم

در ادامه مراحل رسیدگی مالیاتی مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص حقیقی و حقوقی که طبق مقررات اجرایی مالیات‌ها قابل مطالبه و وصول می‌باشد، هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود.

به شکایت مزبور به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی و رأی صادر خواهد شد رأی صادره قطعی و لازم الاجرا است.

در مورد مالیات‌های مستقیم در صورتی که شکایت حاکی از این باشد که وصول مالیات قبل از قطعیت به موقع اجرا گذارده شده است هرگاه هیأت حل اختلاف مالیاتی شکایت را وارد دانست ضمن صدور رأی به بطلان اجراییه حسب مورد رسیدگی و دستور اقدام لازم صادر یا نسبت به درآمد مشمول مالیات مؤدی، رسیدگی و رأی صادر خواهد کرد.

در مورد مالیات‌های غیرمستقیم هرگاه شکایت اجرایی از این جهت باشد که مطالبه‌ی مالیات قانونی نیست مرجع رسیدگی به این شکایت نیز هیأت حل اختلاف مالیاتی خواهد بود.

هیأت سه نفره منتخب وزیر امور اقتصادی و دارایی

این مرجع در مراحل رسیدگی مالیاتی به عنوان یکی از شیوه‌های فوق‌العاده رسیدگی به شکایات از مالیات‌های غیر مستقیم و نیز مالیات‌های قطعی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد؛ مانند مواردی که به علت انقضای مهلت‌های اعتراض قابل طرح در مرجع دیگری نیست؛ می‌باشد.

در این مرجع به شکایت مودی (مالیات دهنده) دایر بر غیر عادلانه بودن مالیات که مستنداً به مدارک و دلایل کافی است، رسیدگی می‌شود و طی آن وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌تواند پرونده امر را به هیأتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود جهت رسیدگی ارجاع نماید.

رأی هیأت به اکثریت آرا قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد؛ همچنین با توجه به شبه قضایی بودن رای این هیأت آرای آن نیز قابل شکایت در دیوان عدالت اداری می‌باشد.

شورای عالی مالیاتی

شورای عالی مالیاتی به عنوان مرجع عالی که دارای وظایف مهمی می‌باشد؛ در برخی موارد به عنوان بازوی مشورتی رئیس کل سازمان امور مالیاتی یا وزیر امور اقتصادی و دارایی به شمار می‌آید.

شورای عالی مالیاتی مرکب از ۲۵ نفر عضو که از بین اشخاص صاحب نظر، مطلع و مجرب در امور حقوقی، اقتصادی، مالی، حسابداری و حسابرسی که حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی باشند به پیشنهاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می‌گردند.

دوره عضویت اعضا سه سال می‌باشد و در این مدت قابل تغییر نیستند.

ابطال رای هیات تجدید نظر مالیاتی

یکی از وظایف شورای عالی مالیاتی، رسیدگی به اعتراضات مؤدی (مالیات دهنده) و اداره امور مالیاتی نسبت به آرای قطعی هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی است.

به استثنای مواردی که رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی (نخستین) با عدم اعتراض مودی یا مامور مالیاتی مربوط قطعیت یافته است.

در این مورد شورای عالی مالیاتی دارای هشت شعبه می‌باشد؛ هر شعبه مرکب از سه عضو خواهد بود.

رسیدگی در شورای عالی مالیاتی به صورت شکلی می‌باشد و وارد ماهیت و محتوا رای صادر شده نمی‌شوند و در صورت نقض رأی هیأت حل اختلاف به هیأت دیگری ارجاع خواهد شد؛ هیأت مذکور مکلف است طبق نظریه شورا عمل نماید.

مراحل طرح پرونده در شورای عالی مالیاتی

رسیدگی در شورای عالی مالیاتی به عنوان عالی‌ترین مرجع از مراحل رسیدگی مالیاتی، دارای مراحلی است که در آن مؤدیان مالیاتی یا اداره امور مالیاتی می‌توانند در صورت شکایت نسبت به آرای قطعی هیأت حل اختلاف مالیاتی از لحاظ عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقص رسیدگی، دعوای خود را ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی هیأت، با اعلام دلایل کافی در شورای عالی مالیاتی اقامه نمایند.

شعبه رسیدگی کننده موظف است بدون ورود در ماهیت امر صرفاً از لحاظ رعایت تشریفات و کامل بودن رسیدگی‌های قانونی و مطابقت مورد با قوانین موضوعه به موضوع رسیدگی کرده و با استناد به جهات و اسباب و دلایل قانونی رأی مقتضی (مناسب) بر نقض رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی یا رد شکایت مزبور صادر نماید؛ رأی شعبه با اکثریت آرا مناط اعتبار است.

در صورت نقض رأی در شعبه، پرونده جهت رسیدگی مجدد به هیأت حل اختلاف مالیاتی دیگری ارجاع خواهد شد و در صورتی که در آن محل یک هیأت بیشتر نباشد به هیأت حل اختلاف مالیاتی نزدیک‌ترین شهری که با محل مزبور در محدوده یک استان باشد، ارجاع می‌شود.

مرجع مزبور با رعایت نظر شعبه شورای عالی مالیاتی، به موضوع مورد اختلاف مجدداً رسیدگی و رأی صادر می‌کند؛ رأیی که بدین ترتیب صادر می‌شود، قطعی و لازم الاجرا است.

شرایط پذیرش شکایت مودی در شورای عالی مالیاتی

باید توجه داشت هرگاه مؤدی در طی مراحل رسیدگی مالیاتی از رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی به شورای عالی مالیاتی شکایت نماید بایستی به میزان مالیات مورد رأی وجه نقد یا تضمین بانکی سپرده یا وثیقه ملکی معرفی یا ضمان معتبر که اعتبار ضامن مورد قبول اداره امور مالیاتی باشد؛ معرفی نماید در این صورت هیأت حل اختلاف مالیاتی تا صدور رأی شورای عالی مالیاتی موقوف الاجرا می‌ماند.

همچنین، در صورتی که شکایت مالیات دهنده از سوی شعبه شورای عالی مالیاتی مردود اعلام شود؛ به میزان یک درصد تفاوت مالیات موضوع رای مورد شکایت و مالیات ابرازی مودی در اظهارنامه تسلیمی، هزینه رسیدگی تعلق خواهد گرفت.

لذا مودی مکلف به پرداخت آن است.

دیوان عدالت اداری در مقام رسیدگی به پرونده مالیاتی

دیوان عدالت اداری در مراحل رسیدگی مالیاتی به عنوان مرجع قضایی بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی و هیأت‌ها و کمیسیون‌ها نظارت دارد و این نظارت از طریق رسیدگی قضایی صورت می‌گیرد.

این مرحله تقریبا آخرین مرحله از مراحل رسیدگی مالیاتی می‌باشد.

چنانچه مودی به برگ تشخیص مالیات در موعد قانونی اعتراض ننموده باشد و موجب قانونی جهت طرح موضوع در هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی (نخستین) وجود نداشته باشد و برگ تشخیص مالیات منتهی به صدور برگ قطعی مالیات شده باشد، در این صورت به موجب بند ۱ ماده ۱۳قانون فوق الذکر، مودی می‌تواند به عنوان اعتراض به تصمیم اداره مالیاتی در تشخیص مالیات مورد مطالبه، تقاضای رسیدگی در دیوان عدالت اداری را بنماید.

همچنین به موجب بند ۲ ماده ۱۳قانون دیوان عدالت اداری

رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرا و تصمیمات قطعی هیأت‌های حل‌اختلاف مالیاتی، صرفا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با ‏آن‌ها در صلاحیت دیوان عدالت اداری می‌باشد.

هر مرجعی با خصوصیات مراجع اختصاصی اداری با هر عنوانی از قبیل کمیسیون، هیأت، شورا و غیره که در خارج از سازمان قضایی تشکیل می‌شود؛ به جز در مواردی که به موجب قانون خاصی مستثنا گردیده است، تحت نظارت دیوان بوده و در صورت شکایت از آرای قطعی صادره از آنها مشمول صلاحیت دیوان در رسیدگی به آرای مراجع یاد شده می‌باشند.

در نتیجه رسیدگی به اعتراض به آرای قطعی سایر مراجع ذیربط در حل و فصل اختلافات مالیاتی، مانند شورای‌عالی مالیاتی در صلاحیت دیوان عدالت اداری قرار دارد.

چنانچه در خصوص مشکلات مالیاتی خود دچار مشکل شده‌اید و نیازمند مشورت گرفتن از وکیل متخصص مالیاتی هستید با موسسه حقوقی مهر پارسیان، با مدیریت دکتر محمدرضا مهری، وکیل پایه یک دادگستری و قاضی سابق، که دارای وکلای متخصص امور مالیاتی و سایر دعاوی در حوزه دیوان عدالت اداری می‌باشد، تماس بگیرید.

شورای عالی مالیاتی چیست؟

یکی از مراجع اعتراض به آرای صادره شده در خصوص مالیات برای مالیات دهندگان و مالیات گیرندگان می‌باشد.

آیا رای محکومیت مالیاتی قابل اعتراض می‌باشد؟

بله رای صادر شده از مراجع مالیاتی قابل اعتراض در شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری می‌باشد.

 

معرفی بهترین وکیل و مشاور حقوقی مالیاتی